تفاوت تعبير در آيات مشابه قرآن بر پايه تخطي از اصول همكاري گرايس

The Different Expression in the Allegorical Verses of the Noble Quran Based on Grice’s Cooperative Principle

از ديرباز قرآن‌پژوهان و مفسران مسلمان در پي يافتن اسرار حِكمي، نكات بلاغي، و پيام‌هاي ضمنيِ نهفته در تعبيرات و ساختارهاي قرآني بوده‌اند. در اين ميان، آيات متشابه لفظي كه در آن‌ها با تكرار يك مفهوم با اندك تفاوت لفظي و دستوري روبه‌روييم از جايگاهي ويژه در اين گونه مطالعات برخوردار بوده‌اند. از آنجا كه تبيين اختلاف دو جمله مشابه بيشتر به سطح مراد جدي گوينده يا نويسنده مربوط مي‌شود، بررسي آيات مشابه نيز بايد از اين دريچه انجام گيرد. در ميان علوم جديد، دانشي كه به بررسي معناي مورد نظر توليدكننده گفته بپردازد، علم كاربردشناسي است. از جمله مولفه‌هايي كه در سال‌هاي اخير وارد اين دانش شده و مباحث مفصلي را به دنبال داشته است، موضوع معناي ضمني يا تلويح است. تلويح مقصودي است كه متكلم از توليد يك پاره‌گفت در نيت دارد و در جمله تنها به آن اشاره شده است و از اين رو مخاطب بايد با توجه به قراين زبان‌شناختي، بافت و تلاش فكري خود، آن معنا را استنباط كند. در اين نوشتار در صدديم با استفاده از اصول همكاري پيشنهادي گرايس، به استخراج تلويحات محاوره‌ايِ نهفته در برخي آيات مشابه لفظي پرداخته و از اين منظر تفاوت معنايي اين آيات را ترسيم نماييم.

From the ancient time, the Quran scholars and Muslim exegetists have attempted to reveal the wisdom secret meanings of the holy Quran, the rhetorical points and implied messages which have been hidden in the Quranic statements and structures. The allegorical literal verses of the holy Quran which we observe the repeating of one concept with a little literal and grammatical difference has a special position in these types of studies. Because determining the difference between two allegorical sentences depends on the serious intention level of the speaker or writer, the examination of the allegorical verses should be also seen from this aspect. Among the modern sciences, the science which investigates the intended meaning of a speech maker is the science of pragmatics. Among these components which have entered in this science and have had the detailed discussions, the subject of the implied or implicature meaning is. The implicature is an intention which the addresser intends to establish from a part of speech and it is only implied in the sentence. Therefore, the addressee adduces that meaning according to the linguistic indications, his context and thought attempt. This note with Grice’s Cooperative Principle tries to extract the conversational implicature which are hidden in some literal-allegorical verses and from this point, the semantic different of these verses is described. Keywords: The literal-allegorical verses, Grice’s Cooperative Principle, Implicature, Maxim of quality, Maxim of relation, Maxim of manner.