تاثير افزايش دي‏ اكسيد‏كربن و دما بر روي برخي عوامل همه‏ گيري شناختي در قارچ Cochliobolus sativus عامل بيماري لكه‏ برگي گندم

چكيده تاثير مقادير افزايش يافته‏ي دي‏اكسيد‏كربن و دما بر بيماري لكه‏برگي گندم ناشي از قارچ Cochliobolus sativus در شرايط محيطي كنترل شده بررسي گرديد. بوته‏هاي گندم در دو سطح از غلظت 2CO (360 و 550 پي‏پي‏ام) و دو سطح از دما (22 و 25 درجه‏ي سانتيگراد) در اتاقك رشدي، پرورش يافته و در سن سي‏روزگي با اسپورهاي بيمارگر تلقيح شدند. غلظت بالاي 2CO موجب افزايش مساحت برگ، اندازه‏ي لكه‏ها، درصد سطح نكروزه‏ي برگ و كاهش تعداد لكه‏ها در واحد سطح برگ و كاهش دوره‏ي نهفتگي هم براي ظهور لكه‏ها و هم براي اسپورزايي گرديد. تاثير افزايش دما نيز به صورت افزايش تعداد لكه‏ها و سطح نكروزه‏ي برگ‏ها و كاهش دوره‏ي نهفتگي براي ظهور لكه‏ها و اسپورزايي مشاهده شد ولي تاثير آن روي مساحت برگ و ميانگين اندازه‏ي لكه‏ها معني‏دار نبود. كوتاه‏ترين زمان براي دوره‏ي نهفتگي و بيشترين درصد آلودگي برگ‏ها در تيمار تركيبي550 پي‏پي‏ام غلظت 2CO و دماي 25 درجه‏ي سانتي‏گراد ثبت گرديد. در اتاقك‏هاي رشدي با شيب دمايي نيز تاثير افزايش دما به صورت افزايشي معني‏دار در شدت بيماري در تمامي ژنوتيپ‏ها و ارقام مورد بررسي گندم مشاهده شد. بنابراين اثر مستقيم افزايش دما و دي‏اكسيد‏كربن بر بيمارگر و ميزبان، نقشي تعيين كننده در افزايش شدت بيماري لكه‏برگي گندم دارد. واژه هاي كليدي: تغيير اقليم، دماي افزايش يافته، 2CO افزايش يافته، لكه‏برگي گندم.

Abstract The effects of elevated temperature and CO2 concentration on spot blotch disease of wheat (caused by Cochliobolus sativus) were studied in controlled conditions. Wheat plants were grown in phytotron chambers in two levels of temperatures (22 and 25°C) and CO2 concentrations (360 and 550 ppm) and artificially inoculated with spores of pathogen at 30 days old. Influence of elevated CO2 was noted in terms of increased leaf area, spot size, percentage of leaf necrotic area and decrease in spot numbers cm-2 of leaf, incubation period and latent period. Temperature rise increased spot number and necrotic area of leaves and decreased incubation and latent period but did not affect mean size of spots as well as leaf area. By increasing both CO2 and temperature levels, significant decrease in incubation and latent period and increase in percentage of leaf infection was noted. The maximum percentage of infection and the shortest duration of incubation and latent period were observed in 550 ppm CO2 and 25°C. The effect of temperature rise under temperature gradient chambers was also observed as significant increase in disease severity in all wheat genotypes and varieties studied. Therefore, CO2 and temperature rise likely to contribute definitive increase in spot blotch severity in wheat. Key words: Climate change, Elevated CO2, Elevated temperature, Spot blotch, Wheat.