هندسه مشترك در باغ و فرش ايراني

Common Geometry between Persian Garden and Carpet

هنرهاي ايران داراي طيف گسترده‌اي مي‌باشد اما آنچه در اين مقاله موردنظر است هنرهاي تزئيني-كاربردي در بين هنرهاي ايراني است كه ازجمله آن‌ها هنر باغ سازي و فرش‌بافي ايراني مي‌باشد. هندسه نيز از ديرباز در هنر و معماري سرزمين ايران كاربردهاي فراواني داشته‌است. هنرمند معمار نيز در فرايند طراحي باغ ايراني از هندسه به گونه‌هاي مختلف استفاده كرده‌است. اين تحقيق بر آن است كه با تحليل تعدادي از باغ‌ها و فرش‌هاي ايراني از منظر هندسه به الگوهاي مشترك ميان آن دو دست يابد. پرسش اصلي آن است كه دريابيم، طراحي باغ ايراني چه تأثيري بر آرايش و نگاره‌هاي فرش‌ها داشته است؟ و اينكه هندسه چگونه توانسته است ميان تركيب‌بندي كلي باغ و فرش پيوند برقرار سازد؟ نگارندگان، در اين تحقيق سعي نموده‌اند تا با اتكا بر مطالعات كتابخانه‌اي و با روش مقايسه تطبيقي و مطالعه موردي به بررسي دو هنر اصيل ايراني، يعني فرش و باغ، پرداخته و از اين رهگذر به تأثير و تأثر اين دو مقوله بر يكديگر دست يابند. فرآيند تحقيق و استنتاج بر مبناي تحليل نمونه‌هاي موردي استوار شده‌است. آنچه از اين مقاله برمي‌آيد آنست كه فرش ايراني نمود و جلوه‌اي‌ست از باغ ايراني كه در آن از هندسه، آرايش اندام‌هاي باغ، تركيبات رنگي درختان و ساير شاخصه‌هاي سازنده باغ استفاده و الگوبرداري شده‌است. هنرمندان فرش‌باف نقشه باغ را كاملاً شناخته و آن را در منسوجات خود مورداستفاده قرار داده‌اند. ازاين‌رو مي‌توان فرش‌هاي باغي ايراني را ديدي از بالا به باغ ايراني و متأثر از آن دانست كه در حوزه منسوجات رخ داده‌است.

Persian arts have an extensive range, but what in this article have been concentrated are decorative-applied arts including Persian gardening and Persian carpeting. Geometry has had many applications in Persian art and architecture for a long time. The application is very profound that even today it can be seen in arts in various forms and has its freshness yet. Architects have also used geometry in different ways in the process of Persian garden designing. This research is based on analyzing a number of Persian gardens and carpets from the viewpoint of geometry in order to achieve common patterns between them. The main question is to understand what are the impacts of Persian garden design on graphic of carpets? What is common geometry between Persian garden and carpet? In research process descriptive-analytic techniques are used and required data are collected by archival methods and surveying the cases in order to review two Iranian traditional arts i.e. carpet and garden, and achieve the impact of them on each other. Research process and conclusion is based on analysis of samples. Research achievements indicate that Persian carpet is a manifestation of Persian garden. In other words, Persian carpet has used Persian garden's arrangement of organs, combination of color of trees and its other characteristics. Carpet weavers have fully understood the plan of the Persian garden and have used it in their textiles. So Persian carpets with garden graphic can be considered a top view and inspired from it that has been occurred in the area of textiles.