تفسير نمادين نقشمايه ماهي در سفالينه هاي قرون 6و7 هجري ايران با نظري بر مثنوي مولانا

The Symbolic Interpretation of Fish Motif in Earthen ware of Iran in 6AH and 7 AH century in Light of Molana Mathnavi

قدمت حضور ماهي در هنر ايران به اشكال گوناگون، جنبه‌اي نمادين به آن بخشيده است. سفالينه‌هاي ايران در دوران پيش و پس از اسلام، ميزبان اين نقش‌مايه بوده‌اند. نمادين بودن نقش‌مايهٔ ماهي، اهميت ارائهٔ تفسير، از آن را پررنگ مي‌نمايد. پژوهش پيش رو با انتخاب قرون 6 و 7 هجري به‌عنوان ادواري از تاريخ ايران اسلامي كه تهاجم اقوام ترك و مغول، سبب رواج خلوت‌گزيني و گريز به باطن شده بود و از ديگر سو با در نظر گرفتن پيوند ناگسستني ميان هنر و ادبيات در اين بستر فرهنگي، كوشيده است با نظري بر معناي نمادين ماهي در اشعار مولانا در مثنوي معنوي، به تفسير اين نقش‌مايه بر سفال اسلامي ايران در محدودهٔ اين دو قرن بپردازد. در مثنوي معنوي مولانا، به‌دفعات از ماهي به‌عنوان نماد انسان سالك و يا انسان كامل بهره برده شده است. انسان كامل در درياي حق مستغرق است و جز، تمناي وصال او خواستهٔ ديگري ندارد، از سوي ديگر، فرم ارائهٔ غالب، براي نقش‌مايهٔ ماهي در سفالينه‌هاي قرون 6 و 7 هجري ايران به دو صورت چرخش ماهيان به دور نقطه‌اي واحد در مركز سفالينه و حركت ماهيان در بخش‌بندي‌هاي چهارگانه بوده كه با توجه به معناي نمادين ماهي در مثنوي، اين نقش‌مايه در سفال ايران اسلامي، مي‌تواند در دو معناي انسان كامل و انسان اهل بهشت، قابل تفسير باشد. پژوهش پيش رو رويكردي توصيفي- تحليلي داشته و روش گردآوري اطلاعات به شيوهٔ كتابخانه‌اي صورت پذيرفته است.

An antiquity of fish motif in various forms in Persian art, make it as symbol .Iranian earthenware have been had this motif .because of symbolic meaning of this motif, it is important to interpret. In this paper we selected the 6ah and 7 ah century because of two reason: the first is that mogul invasion and currency of sequestered life between people. The second reason is that inseparable link between art and literature. We attempt to interpretation this motif in Iranian earthenware in light of symbolic meaning of fish in Mathnavi of Molana. Mathnavi have been used the symbolic meaning of fish motif as perfect man. Perfect man absorbed in thinking of Allah and do not have any hope other than to received to Allah. The fish motif in Islamic earthenware of Iran have been presented in two ways : the first is that The fish circulate around central dot and the other is that the fish move in four division. Finding of this paper show that , the fish motif in Islamic earthenware of Iran in light of symbolic meaning in Mathnavi of Molana, can interpret to perfect man and paradisiacal human. In this paper, we used descriptive-analytic method based on library document.