قاعده‌ افزايي تكرار فعل «قال» در راستاي تبديل آن به الگوي گفت‌وگو در قرآن

Adding up Rules to the Repetition of the Verb Qāl in line with Transforming it to a Pattern for Dialogue in the Qur’an

قرآن هرچند كه يك كتاب ديني و ايدئولوژيك است، اما تنها كاركرد ارجاعي ندارد. در رساندن محتوا به مخاطبانش از قدرت زبان نهايت بهره را برده و موجب نزديك شدن آن به زبان شعري و ادبي شده است. حال اين سؤال پيش مي‌آيد كه اين زبان ادبي به چه شكل در قرآن آمده است؟ قرآن براي رسيدن به هدفش كه تأثير و جلب نظر مخاطب مي‌باشد، سبك ادبي منحصر به‌فردي دارد كه تابع نظم شعر نيست، ولي از قواعد زبان شعري و نظام آن برخوردار است. با توجه به آراي صورتگرايان كه براي بررسي زبان ادبي به تمايز دو فرايند خودكاري و برجسته‌سازي زبان معتقدند، زبان قرآن نيز صرفاً به بيان موضوع نمي‌پردازد، بلكه براي رساندن محتواي معين سعي دارد كه در شيوه‌ بيان خود، با بهره‌گيري از زبان ادبي، دريافت مدلول را به تأخير بيندازد كه اين امر، ذهن خواننده را درگير نموده و موجب گسترش معنا مي‌شود. اين فرايند به‌وسيله‌ تكرار، موجب قاعده‌افزايي و برجسته‌سازي در كلام مي‌گردد. در اين تحقيق با روش توصيفي ـ تحليلي، سعي بر آن است كه برجسته‌سازي فعل «قال» و مشتقات آن از طريق تكرار بررسي شود. اين فرايند همگام با متن پوياي جامعه‌اي كه طالب تفكر و تأمل است، راه را براي ديالوگ، چندصدايي و تفاهم هموار مي‌كند. در واقع بسامد بالاي فعل «قال» و مشتقاتش (1717 بار) در ساختار قرآن و برجسته شدن اين كلمه در برونه‌ زبان، چنان قدرتي به درونه‌ زبان بخشيده است كه قادر به تحليل ساختار است.

Although the Qur’an is a religious and ideological book, it does not have just a referential application. It has made the best of language power in conveying contents to its addressees and caused to get close to a poetical and literary language. Now, the question arises as to how this literary language has appeared in the Qur’an. For achieving its objective, i.e., drawing the addressee’s attraction and having an effect on them, the Qur’an has a specific style that is not dependent upon poetry, but it enjoys the rules of poetical language and its order. Given the formalists’ opinions, who believe in distinction between the two processes of automaticity and distinguishing for studying the literary language, the language of the Qur’an does not merely deal with stating the subject; rather, to convey a certain content, it tries to use literary language in its style of expression to postpone the referent (madlūl), which will involve the readers’ mind, causing the expansion of meaning. Through repetition, this process leads to automaticity of speech and making it prominent. With a descriptive-analytical method, this research tries to study the distinguishing of the verb qāl and its derivatives through repetition. Consistent with the dynamic body of a society that seeks contemplation and deliberation, this process prepares the ground for dialogue, multimodality, and understanding. In fact, the high frequency of the verb qāl and its derivatives (1717 times) in the structure of the Qur’an and the distinguishing of this word in the external language has so highly empowered the internal language that enables it to analyze the structure.