آشكارسازي و پيش بيني روند تغييرات درياچه ي اروميه و محيط پيراموني آن طي نيم قرن گذشته بر پايه ي تحليل هاي مكان مبناي دوركاوي

Surrounding Environment Change during the Past 60 Years by Means of Remote Sensing Geobased Analyses

خشك شدن تدريجي درياچه ي اروميه، چند سالي است كه به مساله اي ملي و بين المللي تبديل شده است. در دهه هاي اخير توسعه ي صنعتي ناپايدار و بهره برداري بي رويه از سفره هاي آب زيرزميني از علل اصلي خشك شدن درياچه ي اروميه بوده است. در اين پژوهش به بررسي و آشكارسازي و پايش تغييرات درياچه ي اروميه و محيط پيراموني آن با تلفيق سامانه اطلاعات مكاني و دوركاوي طي بازه ي زماني بيش از نيم قرن پرداخته شده است. براي نيل به اين هدف، از عكس هاي فتوگرامتري هوايي سال 1955و نقشه ي توپوگرافي تهيه شده از آن عكس ها، داده هاي مدل ارتفاعي رقومي (DEM) منطقه ي مورد مطالعه، اطلاعات مربوط به چاه هاي آب پيرامون غربي درياچه، اطلاعات كيفي آب درياچه و تصاوير سنجنده هاي +TM ، ETMو OLI ماهواره هاي لندست 5، 7و 8 استفاده شده است. بازه ي زماني تحقيق شصت سال در فاصله ي سال هاي 1955 تا سال 2014 ميلادي است. بدين منظور 12 تصوير مختلف مربوط به دوره هاي متفاوت مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه مساحت و محيط پيراموني درياچه ي اروميه تغييرات گسترده اي در سال هاي اخير داشته است. مساحت درياچه از 451800 هكتار در سال 1955 به 89730 هكتار در سال 2014 كاهش يافته است. در اين تحقيق مشخص گرديد بيشترين پسروي درياچه در قسمت جنوبي آن به وقوع پيوسته است. اين پسروي ها همراه با گسترش پهنه هاي نمكي در سواحل اين درياچه همراه است. پايين آمدن سطح آب درياچه رابطه ي مستقيم با گسترش زمين هاي كشاورزي پيرامون درياچه و رابطه ي معكوس با شاخص هدايت الكتريكي آب درياچه (EC) دارد. اين نوسانات اثرات زيست محيطي، اقتصادي، اجتماعي مهمي را به دنبال دارد. بررسي روند تغييرات درياچه نشان مي دهد كه اگرروند به همين صورت ادامه يابد و اقدام موثري انجام نشود تا سال 1412 درياچه ي اروميه از بين خواهد رفت و به شوره زار تبديل خواهد شد.

Gradual drying of Urmia Lake has become a national and international challenge. In recent decades, unsustainable agricultural and industrial development together with uncontrolled exploitation of aquifers are major causes of Urmia Lake drying. In this study, the change detection and monitoring of Urmia Lake and its environment during a period of 60 years has been conducted by integrating geospatial information system, remote sensing and photogrammetry. To achieve this objective, aerial photogrammetric data of the region captured in 1955 and the oldest topographic map of Urmia Lake area, digital elevation model data (DEM) of the study area, collected information about water wells around the west part of the Lake, water quality data and multi temporal satellite imageries of Landsat 5 TM, Landsat 7 ETM + and Landsat 8 OLI were used. Study is performed within a period from 1955 to 2014. Twelve different images at different epochs were processed. The results show that the area of the environment surrounding Urmia Lake has been extensively changed in recent years. In other words, the Lake area of about 451,800 hectares in 1955 has been affected by various factors and decreased to 89,730 hectare in 2014. The research results also indicated that the largest change in Urmia Lake environment has occurred in its southern part. Moreover, regression of the extracted information applied to the coastal zone of the Lake showed that the lowering rate of the lake water level is directly related to the expansion of agricultural lands around the Lake and inversely dependent to the electrical conductivity (EC) of Lake water. These fluctuations can be important implications for environmental, economical and social problems. If the current trend of Urmia Lake and its environmental changes remains as it currently is, it can be predicted that Urmia Lake will be completely dried and its surrounding area will wholly convert to salty lands by 2033.