نقد تسري انگاره فقهي «تسامح در ادله سنن» به ارزيابي سند روايات اخلاقي

بسياري از فقيهان شيعه و سني با استناد به روايات معروف به احاديث «من بلغ» از مناقشات جدي در سند روايات دال بر مستحبات و مكروهات پرهيز كرده و به آساني طبق مقتضاي اين روايات فتوا به استحباب و كراهت داده اند گرچه سندي صحيح نداشته باشند. اين انگاره ديرين فقهي به اخلاق نيز تسري يافته و بدين سان بسياري تسامح را در اسناد روايات حامل آموزه هاي اخلاقي نيز روا انگاشته اند. پژوهه فرارو با هدف ارزيابي اين رهيافت از روش اسنادي مدد جسته و با تحقيق در سند و دلالت روايات «من بلغ»، احتمالات فقه الحديثي در فراز محوري «من بلغه ثواب من الله علي عمل» در اين روايات را تحليل نموده و اين نظريه را برگزيده است كه فراخ داري مرسوم به هيج وجه در اخلاق روا نيست؛ زيرا اولاً اخلاق بسيار فربه تر مجموعه اي از مستحبات است؛ ثانياً، «ثواب» و «عمل» در اين فراز مخصوص مستحبات نيست و واجبات را هم شامل است؛ و ثالثاً، مدلول اين روايات، نوعي امتنان نسبت به رواياتي است كه صدورشان از طرق عقلائي احراز شده اما در واقع صادر نشده اند و لذا تسامح در اعتبارسنجي سند روايات اخلاقي روا نيست.