تأثير تغييركاربري اراضي مرتعي به ديم زار از ديدگاه تنوع گونه اي گياهي (مطالعه موردي: اراضي مرتعي شهرستان دهگلان، كردستان)

(Effects of Rangeland Landuse Changing into Dryland from Herbal Species Diversity Viewpoint (Case Study: Rangelands in Dehgolan City, Kurdistan

زمينه و هدف: : تبديل مراتع طبيعي به ديم زار، يكي از عوامل مهم تخريب مراتع در ايران است. اين تخريب و تغييركاربري مي تواند اجزاء مختلف اكوسيستم هاي مرتعي را تحت تأثير قرار دهد. هدف از انجام اين تحقيق، بررسي دگرگوني هاي پوشش گياهي در چارچوب تنوع گونه اي در سال هاي بعد از تخريب بوده است. روش بررسي: به اين منظور مراتع طبيعي (منطقه كليد) و اراضي تبديل شده به ديم زار (منطقه بحراني) مجاور آن در منطقه دهگلان كردستان براي انجام نمونه برداري با استفاده از طرح تصادفي- سيستماتيك انتخاب گرديد. تعداد 3 ترانسكت هر كدام به طول 100 متر و به فاصله 50 متر از يك ديگر در طول شيب در هر يك از دو عرصه مذكور استقرار يافت. در طول هر ترانسكت تعداد 5 كوادرات هر كدام به مساحت 1 متر مربع بر طبق روش سطح حداقل مستقرگرديد. فهرست گونه ها به همراه فراواني نسبي هر گونه در داخل كوادرات ها ثبت شد. يكنواختي گونه اي بر اساس چهارشاخص سيمپسون، كامارگو، اسميت - ويلسون و اصلاح شده ني، غناي گونه اي بر طبق دو شاخص جك نايف و جزء نادر، و تنوع گونه اي به وسيله چهار شاخص شانن- واينر، بريلويين، مكينتاش و سيمپسون مورد تحليل قرار گرفته و با يك ديگر مقايسه شدند. يافته ها: تعداد 26 گونه گياهي در مراتع طبيعي و 18 گونه در اراضي تبديل شده به ديم زار جمع آوري گرديد. نتايج به دست آمده از تجزيه و تحليل داده ها نشان داد كه در اراضي تبديل شده به ديم زار غنا و تنوع گونه اي گياهان تنزل رتبه و يكنواختي گونه اي افزايش رتبه داشته است، ولي آزمون آماري T-Test معني دار بودن تفاوت عددي در دو عرصه را نشان نداد. بحث و نتيجه گيري: به طور كلي مي توان نتيجه گرفت تبديل مراتع به ديم زار باعث كاهش تنوع گونه اي شده است و معني دار نبودن آن از نظر آماري به دلايل متعدد بوده است.

Background and Objective: The natural rangeland changing into dryland is one of the important agents for destruction of rangelands in Iran. The destruction and landuse conversion can impress various constituents of rangeland ecosystems. This research mainly attempts to investigate the vegetation transitions in species diversity in the years following destruction. Method: The natural rangelands (key area) and the converted adjacent lands into drylands (critical area) were selected for sampling by using random-systematic plan in Dehgolan of Kurdistan Province. Three transects along a slope with 100 m length for each and 50 m distance between them were set at two herbal mentioned areas. Based on minimal area method, five quadrats of one square meter area were set along each transect. The species list with their self-relative frequency was registered in quadrats. The species evenness based on four numerical indices including Simpson's evenness, Camargo, Smith-Wilson and Modified Nee, the species richness according to two indices including Jackknife estimate and Rarefraction method and the species diversity by four indices including Shannon-Wiener, Brillouin, McIntosh and Simpson were analyzed and compared together. Results: 26 herbal species at the natural rangeland and 18 species at the land converted into dryland were gathered. The results obtained from data analysis showed that species diversity and richnessof plants have had degradation and species evenness has dad enhancement at the land converted into dryland. However, statistical T-Test did not show a significant difference between the two mentioned fields. Generally, it was concluded that rangeland changing into dryland reduced the species diversity of range plants and its statistical non-significance was of multiple reasons.