مدل‌سازي خسارت اقتصادي منطقه‌اي ناشي از فجايع طبيعي : مطالعه موردي زلزله تهران

Modeling the Regional Economic Loss of Natural Disasters: The Case of Tehran's Earthquake

ايران به­ علت موقعيت لرزه خيزي و وجود گسل فراوان و همچنين قرارگيري روي يكي از كمربندهاي زلزله خيز جهان موسوم به آلپا، در برابر اين پديده بسـيار آسـيب پذير است. علاوه­براين با حدود يك درصد از جمعيت دنيا، بيش از شش درصد تلفات در بلاياي طبيعي جهان را دارد. بسياري از شهرهاي مهم كشور از جمله تهران، بـر روي گسل‌هاي فعال قرار گرفته­اند، كه ضعف كلي كالبد شهر، تراكم جمعيت بالا و نحوه نامناسب پراكنش جمعيت در سطح محلات شهري تهران در هنگام وقوع زلزله احتمالي خسارات جاني و مالي فراواني را ميتواند ايجاد كند. اثرات خسارات فوق به­علت مبادلات بالاي تهران با ساير مناطق اقتصاد ملي به تهران ختم نمي‌شود و مي‌تواند خسارات جدي به كل اقتصاد ملي نيز وارد نمايد. هدف اصلي مقاله برآورد تحليل اثر بخشي اقتصاد سوانح و سرريزي‌هاي آن است. برآورد به كمك مدل داده ستانده دو منطقه اي صورت گرفته است كه در آن دو منطقه، استان تهران و ساير اقتصاد ملي است. پايه آماري تحقيق، جدول داده ستانده دو منطقه‌اي است كه بر اساس جدول داده ستانده ملي سال 1390 مركز پژوهش‌هاي مجلس، و آمارهاي منطقه‌اي مركز آمار ايران از روش غيرآماري FLQ تهيه شده است. به‌علاوه آمار خسارت‌هاي فيزيكي ناشي از زلزله در تهران با سناريوهاي اختلال شغلي و زمان بازيابي: ناچيز، كم، متوسط، شديد و خيلي شديد از رحيمي (1392) اخذ شده است. نتايج نشان مي‌دهند اقتصاد استان تهران در اثر وقوع زلزله در پنج سناريوي فوق از 81 % در سناريو ناچيز تا 103 % در سناريوي خيلي شديد از توليد كل اش را ازدست مي دهد و خسارت اقتصاد ملي از منظر توليد ملي متناظر آن‌ها 24 % تا30% برآورد شده است.

Iran is located on fault lines and due to abundant seismicity as well as being positioned on one of the world's seismic belts Lpa, it is very vulnerable to earthquakes. In addition, in spite of having one percent of the world's population, Iran suffers from more than six percent of all casualties from natural disasters in the world. Many major cities including Tehran are located on active faults. In the event of a potential earthquake Tehran's general urban weakness, high population density, and poor dispersion in neighborhoods can cause significant casualties and structural damage. Due to high level of trade with other provinces, the extent of damage would not be limited to Tehran and can cause considerable damage to the economy at a national scale. The main goal of this paper is to predict the regional economic loss from earthquake in Tehran and the rest of the country using a two-region input-output model. The main source of the data is a two-regional input-output table, which is constructed from 2011 national input-output table (Parliament Research Center) and regional accounts (Statistical Center of Iran), using FLQ non-survey based technique. The sectoral vulnerability under the five scenarios: none, little, moderate, major, and extensive are borrowed from Rahimi (2012). The results showed the economic impact of earthquake in Tehran on its GDP would be 81% in none, and up to 103% in the extensive scenario, while for rest of the country it would be 24% to 30% of national GDP.