ارزيابي زادآوري طبيعي ذخيره گاه جنگلي گونه شيشم Dalbergia Sissoo ROXB در استان خوزستان

Investigation of Natural Regeneration of Shisham Reservery in Khuzistan Provience

سابقه و هدف: در سال هاي گذشته عدم شناخت دقيق منابع موجود و بهره برداري هاي بي رويه و غيراصولي موجب گرديده تا بسياري از ذخاير با ارزش منابع طبيعي كاملاً از بين رفته يا در شرف نابودي قرارگيرد به نحوي كه بهره برداري مستمر از آنها امكانپذير نباشد. بي شك جنگل هاي طبيعي استان خوزستان كه در زمره ذخاير با ارزش منابع طبيعي كشور مي باشند نيز از اين قاعده مستثني نبوده اند. يكي از گونه هاي مهم درختي كه در اين جنگل ها به شدت در معرض خطر نابودي قرار گرفته، گونه شيشم (Dalbergia Sissoo ROXB) مي باشد. هدف از اين پژوهش بررسي وضعيت زادآوري و جوانه زني بذور ذخيره گاه جنگلي گونه شيشم مي باشد. مواد و روش ها: ذخيره گاه مورد مطالعه، ذخيره گاه طبيعي و حفاظت شده شيشم در دره ديوني واقع در منطقه شهيون در فاصله 55 كيلومتري شهرستان دزفول است. به منظور بررسي وضعيت زادآوري ذخيره گاه جنگلي گونه شيشم در اين پژوهش، زاد اوري طبيعي در 30 ميكروپلات (3 ×3 متر) به طور كاملاً تصادفي بررسي شد. به اين ترتيب كه در هر ميكروپلات، پارامترهاي كمي و كيفي نهال هاي حاصل از زادآوري مورد شمارش و بررسي قرار گرفت. همچنين به منظور بررسي وضعيت جوانه زني بذور درختان شيشم، بذور جمع آوري شده از روي درختان مادري مناسب به عنوان بذور تر و بذور جمع آوري شده از زير اين درختان به عنوان بذور خشك به آزمايشگاه بذر جنگلي خزر ارسال شد. در آزمايشگاه خصوصيات فيزيكي بذور، درصد قوه ناميه و تيمار مناسب براي جوانه زني بذور، مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور مقايسه تيمارهاي مختلف از آزمون تجزيه واريانس يكطرفه و آزمون توكي استفاده شد. يافته ها: نتايج نشان داد كه بيشترين ميزان زادآوري طبيعي در طبقه ارتفاعي كمتر از 25 سانتيمتر و كمترين ميزان آن در طبقه ارتفاعي بيش از 100 سانتيمتر است. همچنين بررسي نوع زادآوري طبيعي موجود در ذخيره گاه طبيعي شيشم نشان داد كه تجديد حيات فقط از طريق ريشه جوش ميباشد. بررسي كيفي زادآوري طبيعي درختان شيشم نشان دادكه بيشترين درصد كيفيت در طبقه ارتفاعي كمتر از 25 سانتيمتر و كمترين درصد آن در طبقه ارتفاعي بيش از 100 سانتيمتر ميباشد. نتايج آزمايشات بذر نشان داد كه چنانچه بذور تر بلافاصله و بدون تيمار آب سرد كاشته شوند، پس از سه هفته داراي قوه ناميه 7 درصد ميباشند. همچنين چنانچه بذور خشك بلافاصله و بدون تيمار آب سرد كاشته شوند، پس از سه هفته داراي كمترين قوه ناميه و با تيمار هشت روزه در آب سرد داراي بيشترين درصد قوه ناميه ( 39 درصد) خواهند بود.بحث و نتيجه گيري: نتايج بررسي كمي و كيفي زاد آوري طبيعي در ذخيره گاه مورد مطالعه نشان داد كه بيشترين ميزان زادآوري و درصد شادابي در طبقه ارتفاعي كمتر از cm25 و كمترين ميزان زادآوري و درصد شادابي در طبقه ارتفاعي بيش از 100cmمي باشد. در مورد قوه ناميه ( 5 درصد) و با تيمار آب سرد به مدت 8 روز داراي بيشترين درصد قوه ناميه 39 درصد مي باشند.

Background and objectives: In The past years the lack of accurate understanding of exist resource and use of uncontrol and illegal led to many valuable natural resources are being destroyed completely abolished or placed in such a way that exploitation, They are consistently unavailable, so that stable use of them is impossible. Undoubtedly, natural forest reserves in Khuzestan province, which is one of the valuable natural resources of the country are also not being spared. One of the major tree species in these forests was destroyed critically endangered species is Shisham (Dalbegia sisso). The purpose of this study, investigation and evaluation of regeneration and seeds germination in Dalbegia sisso stand. Materials and methods: In order to investigate the natural regeneration of Dalbergia sisso reservery, the natural regeneration in 30 micro plots (3*3 m) was investigated randomly. So the qualitative and quantitative properties of seedling were measured and investigated respectively. Furthermore, in order to investigate the condition of seed germination of Shisham trees, the seeds were collected from the mature trees and from the ground floor, as wet seeds and dry seeds respectively, and sent to Khazar laboratory of seed. The physical properties of seeds such as germination capacity, viability percent and suitable treatments for seeds germination were determined in the laboratory. For comparison of different treatments, the ANOVA and Tukey's HSD test were used.Results: The results showed that the highest rate of natural regeneration on the floor height, less than 25 cm and a height of than 100 cm is the lowest in class. The study of natural regeneration in Shisam natural reserves showed the regeneration in reservery was only the root sucker. Shishama qualitative study showed that the highest percentage of natural regeneration of trees in floor height of less than 25 cm and the lowest percentage in more than 100 cm height classes respectively. Seed test results indicated that if the seeds are sown in cold water immediately and without treatment, after three weeks with an important loss of viability 7 percent. Moreover, if the dry seeds are sown in cold water immediately and without treatment, after three weeks of treatment, lowest viability and eight days in the cold water would be the highest viability. Conclusion: The quantitive and qualitative investigation of natural regeneration showed that the maximum of qualitative percent were seen in height class of below 25 and the minimum of qualitative percent were seen in height class of above 100 cm. The results of seeds germination tests and viability showed that seeds Shishman cold water without treatment with the lowest percentage of seed viability (5%) and the treatment of cold water for 8 days had the highest viability (39%).