تجزيه و تحليل انفرادي صدمات بهره برداري تك گزيني بر درختان باقيمانده در جنگل هاي ناو اسالم

Individual-level analysis of single-tree selection logging damage to residual trees in Nav forests

سابقه و هدف: بهره برداري يكي از عمليات حساس در مديريت جنگل ها مي باشد كه موجب صدمه ديدن درختان باقيمانده مي شود. كاهش فراواني و شدت صدمات در طي عمليات بهره برداري يكي از اهداف اصلي مديريت جنگل هاي تك گزيني است. هدف از اين تحقيق تجزيه و تحليل عوامل تأثيرگذار بر صدمات در مراحل بهره برداري هر اصله درخت در جنگل هاي ناو اسالم بود. مواد و روش ها: از تعداد كل درختان نشانه گذاري شده براي قطع در دو پارسل از جنگل هاي ناو اسالم، تعداد 83 اصله (22/7 درصد) به صورت تصادفي انتخاب و صدمات وارد آمده بر درختان باقيمانده در طي مراحل قطع، جمع آوري و چوبكشي به صورت انفرادي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته ها: نتايج نشان داد كه در اثر بهره برداري هر اصله درخت به طور متوسط 13/3 اصله از درختان باقيمانده صدمه ديدند كه 3 اصله در مرحله قطع، 8/9 اصله در مرحله وينچينگ و 1/4 اصله در مرحله چوبكشي ايجاد شد. قطر برابر سينه درختان قطع شده از 25 تا 107 با ميانگين 68/4 سانتي متر و ارتفاع آن ها از 12/5 تا 27/3 با ميانگين 21 متر بود و با افزايش قطر و ارتفاع درختان قطع شده صدمات افزايش يافت. فاصله وينچينگ از 3 تا 47 با ميانگين 24/5 متر و زاويه وينچينگ از صفر تا 47 با ميانگين 19/1 درجه بود و با افزايش آن ها صدمات افزايش يافت. صدمات در مرحله وينچينگ ارتباط مستقيم و معني داري با مقدار شيب زمين و تراكم توده داشت. صدمات با افزايش تعداد قوس افقي و كاهش شعاع قوس افقي مسيرهاي چوبكشي افزايش يافت. صدمات در اثر قطع و انداختن درختان در جهت مناسب و وينچينگ آن ها از مسيرهاي مناسب به ترتيب 42/4 و 17/1 درصد كمتر از جهت ها و مسيرهاي نامناسب بود. ميانگين قطر برابر سينه درختان زخمي و از بين رفته در مرحله قطع (به ترتيب 63/5 و 34/6 سانتي متر) بيشتر از ميانگين آن ها در مراحل وينچينگ و چوبكشي بود. ميانگين اندازه زخم تنه 327/1 سانتي مترمربع، ميانگين عمق زخم تنه 20/1 ميلي متر و ميانگين ارتفاع زخم تنه از سطح زمين 0/86 متر بود. ميانگين اندازه و ارتفاع زخم تنه از سطح زمين در مرحله قطع، ميانگين عمق زخم تنه در مرحله جمع آوري بزرگتر از مراحل ديگر بود. نتيجه گيري: نتايج اين تحقيق نشان داد كه مديريت اصولي جنگل هاي تك گزيني نياز به توسعه علوم و فنون بهره برداري دارد. به منظور كاهش صدمات بهره برداري بر درختان باقيمانده قطع هدايت شده درختان و محدود كردن عمليات وينچينگ به مناطق عاري از درخت و تجديد حيات و شيب هاي كمتر از 50 درصد ضروري است.

Background and objectives: Logging is one of the critical operations in forest management that causes damage to remaining trees in forest. Reducing frequency and intensity of damages during logging operation is one of the main goals in section cutting forests. The aim of this study was the analysis of effective factors on damage during logging of each tree in Nav forests. Materials and methods: From the total of selected trees to cut in the two parcels of the Nav forests, the number of 83 trees (22.7%) were randomly selected and damages to remaining trees were individual-level analyzed during felling, winching and skidding operation. Results: Results indicated average 13.3 damaged residual trees per each harvested tree, which 3 trees were damaged at felling stage, 8.9 trees were damaged at winching stage, and 1.4 trees were damaged at skidding stage. Diameter at breast height (DBH) of felled trees were from 25 to 107 with average 68.4 cm, and their heights were from 12.5 to 27.3 m with average 21 m, and damaged trees were increased by increasing of DBH and height of harvested trees. Winching distances were from 3 to 47 m with average 24.5 m, and winching angles were 0 to 47 degree with the average 19.1 degree, and damaged trees increased by increasing the distance and angle of winching. Damaged trees were increased by increasing of the number of skidd-trail curves and by decreasing of skid-trail radius. Damaged trees due to felling of trees on suitable directions, and winching of the on suitable routes were lower 42.4 and 17.1 percent than unsuitable directions and routes, respectively. The DBH of wounded and destroyed trees at felling stage (63.5 and 34.6 cm, respectively) was more than their averages at winching and skidding stages. Average size of bole wounds was 327.1 cm2, average depth of bole wound was 20.1 mm, and average height of bole wounds from ground level was 0.86 m. The averages of the bole-wound sizes and the bole-wound height from ground level were higher at felling stage, the average bole-wound depths at the winching stage were higher than other stages. Conclusion: The results reveled that appropriate management of selection cutting forests needs to develop of sciences and techniques of logging operation. Implementation of tree directional felling, and limiting of winching operation to areas without standing trees, regeneration and ground slopes less than 50 percent are necessary for reducing logging damages to residual trees in these forests.