چكيده فارسي :
نوشتار پيش رو درباره يكي از بحث هاي مهم فلسفه حق است و آن پرداختن به اين پرسش است كه آيا «حق» در كاربرد «حق داشتن» از نظر آيت الله مصباح، امري تكويني است يا اعتباري؟ براي مثال وقتي گفته ميشود «خداوند حق خلق دارد» يا «انسان حق حيات دارد»، آيا حق موردنظر با قطع نظر از جعل جاعل داراي واقعيت نفس الامري و حاكي از واقع است يا امري اعتباري و قراردادي است؟ اگر حق نيز امري عيني و تكويني باشد، در آن صورت حق ها ازجمله امور عيني و نفس الامري بوده، كشف شدني خواهند بود و براي پي بردن به حق ها بايد به امور عيني و تكويني مراجعه كرد؛ وگرنه مفهوم حق از قبيل مفاهيم اعتباري و قراردادي بوده، حاكي از واقع نيست كه در اين صورت حق ها متكي به اعتبار معتبِرند. با توجه به اينكه آيت الله مصباح از شخصيت هاي برجسته و صاحب نظر در علوم انساني بوده، نظرشان در مسئله حق تاثيرگذار است، نوشتار حاضر به بررسي نظر ايشان در اين باره پرداخته و درصدد بيان اين مدعاست كه بر اساس مباني آيتالله مصباح و معاني مختلف اعتباري چنين نيست كه حق فقط ماهيتي اعتباري داشته باشد، بلكه ميتوان براي حق ماهيتي غيراعتباري نيز قايل شد.
چكيده لاتين :
The present article deals with one of the important philosophical discussions on “right”; that is the question of whether “right” in the usage of “having right” is a real entity or a conventional one. For example, when we say “God has the right to create” or “man has the right of living”, is this right, disregarding the making of the Maker, real in itself or a conventional one? If “right” is an objective reality, then all “rights” are among objective are discoverable realities,, and one must refer to objective realities to find out about them. Otherwise, the concept of “right” is among conventional affairs, does not show any reality and, in that case, all “rights” depend on the subjective consideration of those who create such conventions. Since Ayatolah Mesbah is among prominent and authoritative experts in human sciences, his view on the issue of “right” is an influential one. The present article attempts to investigate his view in this regard and is seeking to explain the claim that based on the foundations of Ayatollah Mesbah’s ideas, as well as various meanings of the word “conventional”, “right” is not merely of a conventional nature; rather, one may consider a non-conventional nature for it as well.
