نقش عوامل طبيعي در توزيع اكولوژيك زيستگاه‌هاي باستاني استان اردبيل

The Influence of natural factors in the distribution of Ecologival archeological sites, in Ardabil province

پژوهش درباره‌ي مكان‌گزيني زيستگاه‌هاي باستاني در يك حوزه مطالعاتي گسترده، نيازمند مجموعه‌اي بزرگ از اطلاعات و پردازش آنها با روش‌هاي گوناگون است. بهره‌گيري از عكس‌هاي هوايي، تصاوير ماهواره‌اي، نقشه‌هاي تاريخي و جديد، كتاب‌ها و نوشته‌هاي مربوط به حوزه مطالعاتي، هم‌چنين مديريت مناسب همه‌ي داده‌ها و پي بردن به ارتباط‌هاي ميان محيط طبيعي و توزيع استقرارگاه‌هاي باستاني، با شيوه‌هاي سنجش از دور و استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) ، مي-تواند يكي از راه‌هاي مهم مطالعات باستان‌شناسي باشد. اين شيوه به باستان‌شناسان اجازه مي‌دهد تا بدون انجام كارهاي ميداني فرسايشي، مديريتي روشمند را بر زيستگاه‌هاي باستاني داشته باشند. پژوهش حاضر با بهره‌گيري از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)، به شناخت پيوستگي ميان جغرافيا و تأثير آن در توزيع اكولوژيك زيستگاه‌هاي باستاني در استان اردبيل پرداخته است. با بررسي‌هاي باستان‌شناسي كه در اين استان تا كنون انجام گرفته، 856 زيستگاه باستاني مربوط به دوره‌هاي گوناگون از جمله: پيش از تاريخي، آغاز تاريخي (دوره آهن)، تاريخي و اسلامي شناسايي شده است كه مواد و جامعه آماري اين پژوهش هستند. شيوه‌ي انجام پژوهش به صورت توصيفي- تحليلي و بهره‌گيري از نرم افزارهاي گوناگون مانند: Arc GIS، SPSS، Microsoft Excel و... است. براي تجزيه و تحليل داده‌ها پس از تشكيل پايگاه داده‌اي، پراكنش استقرار‌هاي باستاني شناسايي شده نسبت به متغيرهاي شيب، ارتفاع، جهت شيب، نوع آب و هوا، فاصله از رودخانه‌ها، پوشش گياهي و نوع خاك بررسي شده است. نتايج حاصل از پژوهش نشان مي‌دهد كه در پيوستگي و همبستگي ميان پراكندگي زيستگاه‌ها با عوامل اكولوژيك استان اردبيل، كاربري زمين يا پوشش گياهي و شيب در ميزان پراكنش استقرارگاه‌ها بيش‌ترين تأثير را داشته‌اند.