تحليل مكاني فشار بخارآب در جنوب و جنوب‌غرب ايران با استفاده از زمين‌آمار

Spatial Analysis of Water Vapor Pressure in South and South West of Iran Using by Geostatistics

بخارآب يكي از مهم‌ترين عناصر اقليمي است كه در تصميم‌گيري، طراحي و ارزيابي مدل‌هاي هيدرولوژيكي نقشي مهم ايفا مي‌كند. بنابراين، شناخت تغييرات مكاني اين عنصر مهم اقليمي تاثير چشمگيري در مديريت و برنامه‌ريزي مبتني‌بر آب خواهد داشت. بر اين اساس، در اين پژوهش تلاش شده است تا ساختار مكاني و برآورد مقادير فشار بخارآب در جنوب و جنوب‌غرب ايران، با استفاده از روش زمين‌آمار و تحليل واريوگرافي بررسي شود. در اين راستا، داده‌هاي فشار بخارآب 78 ايستگاه سينوپتيك مربوط به 27 مرداد 1386، به‌منزله يكي از روز‌هاي فراگير بخارآب تحليل شد. بدين منظور، ابتدا محاسبات متغير مكاني بودن داده‌هاي فشار بخارآب، با ترسيم تغييرنگار مورد بررسي قرار گرفت. پس از احراز اين شرط، از روش‌هاي زمين‌آماري كريجينگ ساده، كريجينگ معمولي و كوكريجينگ و با برازش مدل‌هاي دايره‌اي، كروي، نمايي، گوسي و درجه دو منطقي براي رسم نقشه فشار بخا آب و ارزيابي آن‌ها استفاده شد. نتايج ارزيابي متقاطع در انتخاب بهترين روش نشان داد بهترين الگويي كه قادر به توجيه مكاني مقادير فشار بخارآب در روز مورد مطالعه است، الگوي نمايي از روش كوكريجينگ با متغير كمكي ارتفاع است. براساس نقشه ترسيم‌شده با روش بهينه، مشخص شد كه حاشيه خليج‌فارس و درياي عمان و بخش‌هاي شمال و شمال‌غرب منطقه، به‌ترتيب، بيشترين و كمترين مقادير فشار بخارآب را دارند. به‌طوركلي، سه دليل دوري و نزديكي به منابع عمده رطوبتي، وجود سد ارتفاعي زاگرس و استقرار پرفشار قوي پويشي را مي‌شود دليل رخداد چنين توزيعي برشمرد.

Water vapor as one of the most important climate elements, plays an important role in decision-making, design and evaluation in hydrological models. Therefore, understanding the spatial changes of this important climate element have a significant effect on water management and planning. Accordingly, this study is tried to study the spatial structure and estimation of water vapor pressure in south and south west of Iran, using by geostatistics method and variography analysis. In this regard, the water vapor pressure data of 78 synoptic stations on 18 August 2007 as one of the sweeping days by the water vapor pressure was analyzed. The first step for this purpose was calculation of the spatial variable of water vapor pressure that were analyzed by plotting the variogram. After fulfilling this requirement, geostatistical methods such as simple kriging, ordinary kriging, Co-kriging with auxiliary variables, and circular, spherical, exponential, Gaussian and quadratic rational models were used and their performance were evaluated. The results of cross validation showed that the best method that being able to justify the amount of water vapor pressure is Co-kriging method with altitude. According to the drawn map with the optimum method it was found that near the Persian Gulf and Oman Sea and the North and North West of study area are the highest and lowest amounts of water vapor pressure, respectively. It was determined that three reasons 1. Far and near to the main sources of humidity, 2. Zagros Mountains and 3. The establishment of strong pressure has an important role in water vapor pressure distribution. Keywords: Variogram, Kriging, Co-Kriging, Water Vapor Pressure.