تخمين تابع مخارج دارويي خانوار در ايران: يك مطالعه سري زماني

Estimation of pharmaceutical expenditure function in Iran: a time series analysis

مقدمه: بخش دارو يكي از مهم ترين و به لحاظ جريان مالي يكي از بزرگ ترين زيربخش هاي نظام سلامت در هر كشوري است؛ بنابراين لزوم سياستگذاري مبتني بر شواهد علمي در اين بخش، بسيار مورد توجه است. مطالعه حاضر در راستاي تحليل سري زماني عوامل موثر بر مخارج دارويي خانوار طي سال هاي 1370 تا 1389 طراحي شد. مواد و روش كار: در مطالعه مقطعي حاضر، جامعه پژوهش كل خانوارهاي شهري كشور بودند. نمونه پژوهش منطبق بر جامعه بوده و داده‌هاي مورد نياز از گزارش تفصيلي آمارگيري هزينه و درآمد خانوارهاي شهري و وب سايت مركز آمار جمهوري اسلامي ايران استخراج شده است. جهت تحليل سري زماني داده ها از رويكرد تجمعي و الگوخود توضيح با وقفه‌هاي توزيعي ((Auto Regressive Distributed Lag استفاده شد. باتوجه به داده هاي سري زماني در مطالعه حاضر، حجم نمونه مربوط به 20 (سال) است. جهت كشف و جلوگيري از ايجاد رگرسيون كاذب، آزمون‌ هاي ايستايي و هم انباشتگي باند قبل از برآورد الگو انجام شد. براي انجام تخمين‌ها و آزمون هاي مورد نياز از نرم افزارهاي Eviews7 و Microfit5 استفاده شده است. يافته ها: براساس نتايج الگو بلند مدت، تنها درآمد خانوار با مخارج دارو رابطه معنادار و مستقيم داشت (05/0P < ، 41/0= B). متغيرهاي قيمت دارو و مخارج ويزيت پزشكي تاثير معنادار بر مخارج دارويي خانوار نداشتند. در الگو كوتاه مدت درآمد خانوار و مخارج ويزيت پزشك به ترتيب ضرايب 27/0 و 05/1 داشتند (05/0P?)، در حالي كه شاخص قيمت دارو تاثير معنادار بر مخارج دارو نداشته است. بنابراين مخارج دارو در ايران هم در كوتاه مدت و هم در بلند مدت داراي كشش درآمدي پايين، و بي كشش نسبت به قيمت بود. ضريب جمله تصحيح خطا برابر با 66/0- بود. يعني تقريباً 66 درصد از بي‌تعادلي در سال اول از بين مي‌رود (05/0P?). بحث و نتيجه گيري: با توجه به اينكه مخارج دارو نسبت به قيمت بي‌كشش و نسبت به درآمد كم‌كشش بود، سياستگذاران سلامت بايد در اتخاذ سياست‌هاي موثر بر قيمت دارو از جمله تعرفه‌گذاري و يارانه‌دهي ملاحظات دقيقي را در نظر گرفته و درآمد خانوار را نيز به عنوان عاملي موثر در سياست‌هاي دارويي در نظر بگيرند.

Objective (s): Understanding the behavior of drug demand in health sector is very important for health policy makers. In this regard, the present study aimed to estimat the pharmaceutical expenditure function during 1991 to 2010 in Iran. Methods: This was an analytical study. The study population was urban households in the country. The required data were collected from the published statistics of Iran Statistics Center for a time series of 20 years. The time series ARDL(AutoRegressive Distributive Lag) model, the Stationary Augmented Dickey Fuller Test and Bound Cointegration Test were applied to estimate the models. The Eviews 7 and Microfit5 software were used. Results: At short-term and long-term, impact of the price on expenditure of pharmaceutical was statistically insignificant. Income elasticity of pharmaceutical demand at short–term and long–term was 0.27 and 0.41, respectively (Pvalue ? 0.01). Elasticity of pharmaceutical expenditure with respect to expenditure of physician visit at short-term and long-term was more than 1.05 and 0.33, respectively, (Pvalue ? 0.01). Error Correction Coefficient [ecm (-1)] also was equal -0.66. Almost 66% of imbalance error disappeared in the first year after the imbalance (Pvalue ? 0.05). Conclusion: According to inelasticity of pharmaceutical demand to price and low elasticity to income, health policy makers should consider different issues (e.g. tariffs, household income and Subsidizing) when they make policy.