«ريزسيالش» حوزه اي نوظهور در مهندسي شيمي

Micro/ nanofluidics, a new aspect in chemical engineering

طي سالهاي گذشته در نتيجه هم افزايي پيشرفتهاي دانش و فنّاوري، هرروزه جنبه‌هاي جديدي از دانش و فنّاوري، كه تا دهه-هاي اخير مطرح نبوده اند، ظهور كرده اند. ريزسيالش كه دانش و فنّاوري كنترل و حركت حجمهاي بسيار اندك سيالات است، نمونه‌اي از اين حوزه‌هاي نوظهور است. پيش بيني شده است كه با گسترش اين حوزه، انقلابي در مهندسي شيمي به وجود آيد كه نمونه آن با ظهور ريزتراشه ها در صنعت محاسبات و رايانه مشاهده شد. در اين پژوهش به معرفي ريزسيالش، كاربردها و چالشهاي پيش روي آن و همچنين به ارتباط تنگاتنگ اين دانش و فنّاوري ميان رشته اي با مهندسي شيمي پرداخته شده است. علاوه براين، گزارشي در مورد فعاليتهاي دانشكده ها و مراكز تحقيقاتي دررابطه با اين حوزه ارايه شده است. حجم اندك فعاليتهاي علمي و پژوهشي انجام شده در ايران در مقايسه با كشورهاي پيشرفته صنعتي نشان مي دهد كه جامعه مهندسي شيمي ايران، تقريباً با اين حوزه جديد بيگانه است. در جامعه علمي ـ پژوهشي مهندسي شيمي ايران به جز گروه فرايندهاي جداسازي دانشگاه علم وصنعت ايران، كه به تحقيق و پژوهش در اين زمينه پرداخته است، فعاليت چنداني گزارش نشده است. اين در حالي است كه در دانشكده هاي معتبر مهندسي شيمي دنيا مراكز تحقيقاتي يا آزمايشگاههاي متعدد ريزسيالش تاسيس شده و حتي درسهاي مرتبط با اين حوزه در برنامه آموزشي دانشجويان گنجانده شده است. اين پژوهش پيشنهاد مي كند كه به منظور حركت هماهنگ با جريان علمي روز دنيا، دانشكده ها و مراكز تحقيقاتي مهندسي شيمي بخشي از فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي خود را به اين حوزه آينده دار اختصاص دهند تا با تربيت مهندسان و پژوهشگراني آگاه به مسايل مطرح علمي روز، شكاف صنعتي و علمي موجود بين ايران و كشورهاي پيشرفته صنعتي از اين حيث عميق تر نشود.

Synergy of science and technology during the past decades, has discovered some new aspects and technologies. One of the very novel aspects is Microfluidics; the science and technology of controlling the motion of tiny volumes of fluids. It has been predicted that by development of this new field of science and technology, a revolution similar to what has happened by introduction of microchips to computer industry, will take place in chemical engineering. Microfluidics, its applications, challenges, and relation to chemical engineering, are investigated in this paper. Furthermore, a report about the researches and studies conducted in chemical engineering faculties on Microfluidics is presented. In developed countries, chemical engineering faculties have acknowledged the importance of Microfluidics, by establishing some laboratories and research centers, and in some cases, have held some courses in this field. In contrast, Iranian faculty members and researchers in chemical engineering departments are almost alien to Microfluidics. As an exception, the chemical engineering department at Iran University of Science and Technology is active in this field. This paper strongly recommends that Iranian chemical engineering researchers and faculty members make a time to do research on Microfluidics or at least, hold some courses in this field in order to prevent the scientific and technological gap among Iranian societies and developed countries from proliferating