اثر عمق غرقابي بر دماي آب و خاك در شاليزار (مطالعه موردي: رشت)

(The effect of submergence depth on water and soil temperature in paddy field (Case study: Rasht

دماي خاك در فرآيندهاي زيستي و شيميايي، جذب آب توسط ريشه و نيز تبخير تعرق نقش بسزايي دارد. اين كميت خود متأثر از ميزان رطوبت خاك است. در سال‌هاي اخير پديده كم آبي موجب اتخاذ روش آبياري تناوبي در شبكه آبياري سپيدرود گرديده است. در تناوب‌ها، عمق‌هاي غرقابي متفاوت مشاهده مي‌شوند كه خود دماي محيط ريشه (خاك و آب) را تغيير مي­دهند. هدف از اين تحقيق، بررسي اثر عمق غرقابي بر دماي خاك و آب شاليزار مي‌باشد. طرح بلوك‌هاي كاملاً تصادفي با استفاده از 15 ميني‌لايسيمتر شاليزاري براي 5 تيمار سطح ثابت ارتفاع آب و در سه تكرار اعمال گرديد. در هر لايسبمتر روزانه دردو نوبت صبح و عصر، دماي خاك (در اعماق 5 و 10 از سطح) و دماي آب اندازه‌گيري گرديد. نتايج نشان‌داد كه دماي خاك در عمق 5 سانتي‌متر با اختلاف معني‌داري بيشتر از عمق 10 سانتي­متري بود. در تيمارهاي صفر و منفي (غير غرقابي) در صبح، دماي آب از دماي خاك در همان عمق كمتر بود در حالي­كه در عصر دماي آب از دماهاي خاك در عمق مشابه بيشتر مشاهده شد. در مقياس روزانه نيز دماي آب از خاك همان عمق بيشتر بوده و اين مسأله بيانگر اين است كه با كاهش عمق آب در خاك محيط خاك سردتر مي‌گردد. وجود لايه نازكي از آب بر روي سطح خاك بر خنك­تر شدن محيط آب و خاك مؤثر است اما با رسيدن آب به سطح خاك (ارتفاع صفر) محيط به شدت گرم­تر مي­شود و كاهش غرقاب تا عمق 10- سانتي­متر به طور معني­داري در خنك شدن محيط مؤثر است، اختلاف اين دو حالت به طور متوسط به 1/5 درجه سلسيوس مي رسد

Soil temperature plays very important role in bio chemical processes, root water uptake and also evapotranspiration. This parameter is influenced by environmental factors such as soil moisture content. Recently water shortage has led to adopt intermittent irrigation in Sepidroud Irrigation network in Gilan province, north of Iran. In this method, different submergence depth is applied, which change the root zone (soil and water) temperature. The aim of this study was to investigate the effects of water depth on soil and water temperature in a paddy field. Paddy minis lysimeters, based on completely randomized block design with 5 treatments of constant level of water in the field, (5, 2.5, 0, -5 and -10 cm of the soil surface) in three repetitions. Measurements were including soil temperature at the depths of 5 and 10 cm from soil surface (T5 and T10) and water temperature in the morning and evening. The results showed that T5 was significantly more that T10 .In the morning, water temperature, at and below surface (non-submerged treatments) was lower than soil temperature at the same depth, while in the evening, water temperature was more than soil temperature at the same depth. In daily scale, the water temperature was more than soil temperature at the same depth. Soil temperature was decreased by reduction of soil water depth. In general, the presence of a thin layer of the water on soil surface had a cooling effect on soil but as the water reaches the soil surface, the soil environment becomes much warmer. The reduction of the submergence depth 10 cm below the surface significantly affected the made microclimate of the soil colder, by 1.5◦ Celsius in average.