بررسي جامعه‌شناسي ارتباط عاشق و معشوق در غزليات سعدي

در ﺗﺤﻠﯿــﻞ و ﺑﺮرﺳــﯽ آﺛــﺎر ﻫﻨــﺮي و ادﺑــﯽ، ﺿﺮورﯾﺴــﺖ ﮐــﻪ ﻗﺒــﻞ از ﻫــﺮ ﭼﯿــﺰ ﺑــﻪ ارﺗﺒــﺎط ﻧﻮﯾﺴــﻨﺪه، ﺷــﺎﻋﺮ ﯾــﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨــﺪ ﺑــﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ اي ﮐﻪ در آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷـﻮد ؛ ﺑـﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨـﺎ ﮐـﻪ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﭘـﺮداﺧﺘﻦ ﺑـﻪ ﺟﻨﺒـﻪ ﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ادﺑـﯽ ﺷـﺎﻋﺮ ، ﻧﻮﯾﺴــﻨﺪه ﯾــﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨــﺪ، ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﺳــﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤــﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕــﯽ ﻣﻮﺟــﻮد در ﺟﺎﻣﻌــﮥ آﻧﻬــﺎ ﻧﯿــﺰ ﻣــﺪﻧﻈﺮ ﻗــﺮار ﮔﯿــﺮد و ﺑــﻪ رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن ﺟﺎﻣﻌﮥ آﻧﻬـﺎ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﺸـﺎن در ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻧﯿـﺰ ﺗﻮﺟـﻪ ﺧﺎﺻـﯽ ﺑﺸـﻮد ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﻣﻬـﻢ از ﻃﺮﯾـﻖ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺷﻨﺎﺳـﯽ ادﺑﯿـﺎت ﻣﯿﺴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد؛ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳـﯽ ادﺑﯿـﺎت، داﻧﺸـﯽ ﻣﯿـﺎن رﺷـﺘﻪ اي اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻣـﯽ ﮐﻮﺷـﺪ ﺑـﻪ روش ﻋﻠﻤـﯽ، ﺗـﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ را ﮐـﻪ ﺷـﺎﻋﺮ ﯾــﺎ ﻧﻮﯾﺴــﻨﺪه از ﺟﺎﻣﻌــﻪ و ﻣﻘﺘﻀــﯿﺎت ﻋﺼــﺮ و ﻋﻮاﻣــﻞ اﺟﺘﻤــﺎﻋﯽ ﻣــﯽ ﭘــﺬﯾﺮد، روﺷــﻦ ﺳــﺎزد. در ﻫﻤــﯿﻦ راﺳــﺘﺎ ﭘــﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿــﺮ ﺑﺮآن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻـﯿﻔﯽ -ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ و ﺑﺮاﺳـﺎس ﻧﻈﺮﯾـﮥ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺷﻨﺎﺳـﯽ ادﺑﯿـﺎت ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﯿـﻞ ارﺗﺒـﺎط ﻋﺎﺷـﻖ و ﻣﻌﺸـﻮق در ﻏﺰﻟﯿﺎت ﺳﻌﺪي ﺑﭙﺮدازد. ﺑﺮرﺳﯽ ﻫـﺎ ﻧﺸـﺎن ﻣـﯽ دﻫـﺪ ﮐـﻪ در ﻏـﺰل ﺳـﻌﺪي ، رواﺑـﻂ ﻋﺎﺷـﻖ و ﻣﻌﺸـﻮق ، ﻣﺤﺼـﻮل ﺑﺎﻓـﺖ ﺳﯿﺎسي اﻗﺘﺼﺎدي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻋﺮﻓﯽ ﻋﺼـﺮ اوﺳـﺖ . ﺑـﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿـﺐ ﮐـﻪ ﻋﺎﺷـﻖ از ﻫـﯿﭻ ﻣﻨﺰﻟﺘـﯽ ﺑﺮﺧـﻮردار ﻧﯿﺴـﺖ زﯾـﺮا ﻋﺎﺷـﻖ ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﺗــﺄﺛﯿﺮ ﺑﺎﻓــﺖ اﺟﺘﻤــﺎﻋﯽ، رﻋﯿــﺖ، ﻧــﻮﮐﺮ ﯾــﺎ ﺑﻨــﺪه و ﺑــﺎﻟﻌﮑﺲ ﻣﻌﺸــﻮق ﮐــﻪ در اوج ﻗــﺪرت و ﺳــﻠﻄﻪ ﻗــﺮار دارد، ﺳﻠﻄﺎن، ارﺑـﺎب ﯾـ ﺎ ﺧﺪاﺳـﺖ . ﻧﺎﮔﻔﺘـﻪ ﻧﻤﺎﻧـﺪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺎم دوﻗﻄﺒـﯽ ، ﻋﺎﺷـﻖ ﮐـﻪ ﺿـﻌﯿﻒ اﺳـﺖ ﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ در ﺣـﺎل ﺣـﺬف ﺷﺪن اﺳﺖ، ﮔﺮﭼـﻪ ﺗﻘـﻼ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ ﻇـﺎﻫﺮا ﺣـﺬف ﻧﮕـﺮدد اﻣـﺎ ﺟﺎﻟـﺐ اﯾﻨﮑـﻪ او ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﺣـﺬف ﺷـﺪن ﻋـﺎدت ﮐـﺮده و ﺑـﺎور ﻤﻮده ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺬف ﺷـﻮد . در ﮐﻨـﺎر اﯾـﻦ اﻗﺘـﺪارﮔﺮاﯾﯽ ﺗﻤـﺎم رواﺑـﻂ ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ ﻧﮕـﺮش ﺗﻘﺪﯾﺮﮔﺮاﯾﺎﻧـﻪ و ازﻟـﯽ ﭘﻨـﺪار ﺑـﻮده ، ﺑـﻪ ﻫﻤــﯿﻦ دﻟﯿــﻞ ﻓﻀــﺎي ﻏــﺰل ﭘــﺮ از اﺿــﻄﺮاب ﻏﯿــﺮ واﻗﻌــﯽ اﺳــﺖ و اﺗﻔــﺎق و ﺗﺼــﺎدف ﺟــﺎي راﺑﻄــﻪ ﻋﻠّــﯽ و ﻣﻌﻠــﻮﻟﯽ را ﭘــﺮ ﮐــﺮده است.