پهنه بندي فرسايش خندقي به منظو رشناسايي روستاهاي در معرض خطر با استفاده از مدل فازي در حوضه رودخانه گرگر شوشتر

Gully erosion risk mapping to identify villages with use of Fuzzy model Gorgor River Basin Shushtar

آبكندها نوع توسعه يافته فرسايش آبي بوده، كه تحت تاثير عوامل طبيعي و انساني در اثر عدم تعادل در حوضه آبخيز بوجود ميآيد. در اين تحقيق فرض بر آن است كه با استفاده از تلفيق مدلهاي تحليل سلسله مراتبي (AHP) و فازي (FUZY) ميتوان مخاطرات خندق زايي را براي حوضه رودگرگر پهنه بندي كرد. همچنين سطح مخاطرات متوجه سكونتگاههاي روستايي و تأسيسات زير بنايي را تعيين نمود. براي آزمون اين مفروضات از 9 لايه موثر در ايجاد آبكندها از ابزار سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) و نرم افزار ArcGIS نسخه 10.1 استفاده شده است. در اين تحقيق كارايي مدل تلفيقي فازي پايگاني به منظور توليد نقشه هاي پهنه بندي خطر آبكندها به اثبات رسيد. به منظور صحت سنجي نتايج مدل از مشاهدات ميداني و نتايج مطالعات قبلي به دقت ارزيابي گرديده است. نتايج نشان داد كه مناطق بسيار پرخطر و پرخطر به ترتيب با مساحتهاي 400 و 732 كيلومتر مربع در مجموع 66 درصد از سطح حوضه را شامل شده است. اين عرصه ها در منطقه، شامل 92 سكونتگاه با جمعيتي برابر با 33463 نفر بوده و تراكم جمعيتي برابر با 51/1 نفر در كيلومتر مربع را شامل گرديده است. از بين سكونتگاه مورد بررسي، روستاهاي پر جمعيت شليلي نورمحمدي و نفت سفيد در مناطق پرخطر واقع شده اند. نتايج اين تحقيق نشان از عدم توجه برنامه ريزي روستايي در استقرار جوامع كوچ نشين با ديدگاه لندفرمهاي ژئومورفولوژيكي فرسايشي تأثيرگذار داشته است. لذا توصيه جدي حاصل از پهنه بندي هاي اين تحقيق، دقت فراوان مسئولين ذيربط در استقرار هرگونه جامعه روستايي در مناطق پرخطر معرفي شده است. همچنين توصيه مي گردد كه روش تحقيق حاضر در تعيين عرصه هاي بهينه استقرار سكونتگاههاي روستايي در ديگر مناطق استان خوزستان اجرا گردد.

Gully erosion is development form of water erosion that that effects of natural and human factors of the imbalance comes. Rural Settlements and Infrastructure causes irreparable damages to be created. Purpose of this study, identified Rural settlements risk is using the fusion model fuzzy - Ahp. The total of nine natural factors that are contributing in Gully event was used in this model and Gully erosion hazard map of Rude- kar-kar river basin was developed using geographic information system and ArcGIS 10 software. Resultant data was checked by field observations and results of previous studies.Results showed that 92 villages at north and south of catchment are located in areas with very high and high risk of flood because of their topographic location. The total of 66 % of catchment area were classified in very high to high risk of gully erosion, which point out that the study area is encountering severe gully erosion hazards. In addition, application of FUZZY-AHP model and method of this resaerch is firmly recommended to be used for planning of gully hazards for human settlements at other parts of Iran.