بررسي نگار ه « وقتي خليفه با جعفر صحبت مي دارد » از مجموعه هزار و يك شب مصور صنيع الملك با رويكرد چندصدايي باختين

A study on: “khalifeh talks to Jafar” from “One thousand and one night” illustrated by Sani’ol’Molk,based on Polyphonique theory of Mikhail Bakhtin

كتاب هزارويك شب بين سال‌هاي 1268 تا 1271ق، زير نظر ابوالحسن غفاري (صنيع الملك) در «مجمع‌الصنايع» ناصري، مصور شده ‌است.متن مورد مطالعه‌ي اين نوشتار يكي از چالش برانگيزترين نگاره‌هاي اين مجموعه‌‌‌ي شش جلدي ست. مجلسي كه با عنوان «خليفه با جعفر صحبت مي‌دارد.»، از ساير مجالس كتاب قابل تشخيص است: (مجلس مياني در تصوير«1»). اين نوشتار تلاش دارد، با بهره‌گيري از عناصر «درون متني» از قبيل نشانه‌هاي تصويري و كلامي موجود در متن و همين طور سود جستن از عناصر «برون متني» ازجمله: مؤلف، جامعه و مستندات تاريخي، با به خدمت گرفتن عناصر پيرامتني(نگاره‌هاي قبل و بعد از اين مجلس) به خوانش و تفسير متن بپردازد. نگارندگان در فرايند خوانش اين اثر از نظريه‌ي «گفت‌وگومندي» و«چندصدايي» «ميخاييل باختين» سود برده‌اند و با استفاده از مطالب مطرح شده توسط باختين و ديگر منتقدان پساباختيني، در نهايت اين سؤال را مطرح مي‌كنند كه: در اين نگاره، به‌راستي، چه كساني با يكديگر گفت‌وگو مي‌كنند؟ سپس ضمن مطرح كردن چندين پاسخ و گزينه، انتخاب را به رأي خوانندگان واگذار مي‌كنند. چرا كه يكي از ويژگي‌هاي چند صدايي بودن يك اثر اين است كه: هيچ صدايي بر صداهاي ديگر برتري ندارد.

One thousand and one nights has been illustrated between 1910 and 1913 by Abolhassan Ghaffari- Sani’ol’Molk- in “Majma’o’sanaye”. On six volumes of poetry,prose and illustration, 43 persons including a bookbinder, gilder, miniaturist, calligrapher have cooperated with Sani’ol’Molk. The following text deals with one of the most challenging miniatures of this great book. The miniature is distinguished by the sentence : “khalifeh talks to Jafar” In order to study and interpret the text, this paper has utilized textual factors, such as pictorial and verbal signs and also extravert factors including; author, society and historical documents and paratextual factors -the paintings before and after this miniature. This study, also has also borrowed two distinctive terms of Mikhail Bakhtin: “dialogisme” and “polyphonique”. Ultimately it presents the question: who are actually talking to one another? Finally by devising some questions and answers the response is delegated to the readers, because one of the characteristics of being polyphony is the fact that no voice has any advantages on the others.