رابطۀ ويژگي‌هاي فيزيكي حوضه هاي آبخيز و دبي هاي حداقل با دوره هاي برگشت متفاوت (بررسي موردي: حوضة آبخيز كشف رود)

Relations between physical characteristics of basins and low flow discharges with different return periods (Case study: Kashafroud basin)

تحليل منطقه اي از مهم ترين روش هاي برآورد دبي جريان هاي حداقل در مناطق فاقد آمار است. بررسي ارتباط متغيرهاي موثر بر خشكسالي هيدرولوژيكي به عنوان مهم ترين راهكار در مقابله و كاهش خسارت هاي ناشي از آن مطرح است. در اين پژوهش از داده هاي 25 ساله 20 ايستگاه آبسنجي واقع در حوضه آبخيز كشف رود براي تحليل جريان هاي حداقل استفاده شده است. حداقل جريان ايستگاه ها با تداوم هاي 7 و 15 روزه محاسبه شد و با استفاده از تحليل فراواني توزيع آماري لوگ پيرسون تيپ 3 مناسب ترين توزيع تشخيص داده شد. سپس، جريان هاي حداقل با دوره بازگشت هاي 2، 5، 10، 25، 50 و 100 ساله محاسبه شد. پس از محاسبه ويژگي هاي فيزيكي حوضه هاي مورد تحقيق با استفاده از تحليل عاملي، در دو مرحله موثرترين پارامترها در تخمين جريان هاي حداقل شناسايي شدند. سپس با استفاده از تحليل خوشه اي حوضه هاي موجود به دو منطقه همگن تقسيم و با استفاده از روش رگرسيون چند متغيره خطي مدل هاي منطقه اي استخراج شد. نتايج نشان داد عوامل اول و دوم به ترتيب 1/66 و 2/24 درصد واريانس ها را بيان مي كنند. مساحت، شيب متوسط و تراكم زهكشي حوضه آبخيز مهم ترين پارامترها در برآورد شاخص هاي جريان حداقل هستند و بهترتيب در 100 ، 79 و 79 درصد معادلات معنادار رگرسيوني در مناطق همگن A و B دخالت دارند. همچنين مدل هاي ارائه شده براي مناطق همگن در مقايسه با مدل هاي كل منطقه، با توجه ضريب تبيين بالا و خطاي استاندارد كمتر دقت بيشتري دارند.

Regional analysis is one of the important methods for estimating the low flow in ungagged regions. Investigation of the relations between effective factors of hydrological drought is the most important strategy to contrast and reduction of drought losses. In this study to analyze of low flow, the daily discharge data from 20 gauging stations with 25 years period (1988-2012) in the Kashafroud basin have been used. Low flow series with durations of 7 and 15 days have been calculated and by using frequency analysis, Log Pearson type III distribution was recognized as the most appropriate distribution. Then, low flows with return periods of 2, 5, 10, 25, 50 and 100 years were calculated. After calculating the physical characteristics of basins effective parameters on low flow have been detected in two steps by factor analysis. Based on cluster analysis, studied basins divided to two homogenous regions and the low flow regional models were determined in each homogenous region by using the linear multivariate regression. Results showed the first and second factors indicated 66.1% and 24.2 % of variance. Basin area, mean of slope and drainage density are the most effective physiographical parameters to estimation of low flow discharge and respectively in 100%, 79% and 79% of significant regression models are known as effective parameters in estimation of low flow in both A and B homogenous regions. In addition,with regards to high coefficient of determination and low standard error of relationships, models for homogeneous regions compared with the whole area models are more accurate.