حقوق محصولات فكري پديدآمده از غير انسان:‏ شرح حقوق كنوني و نقدي بر رويكرد لايحۀ حمايت از مالكيت فكري

Auto-generated Works in Iranian Law: Commentaries on the Current Laws and Critics to the Legislation Draft

 همۀ محصولات فكری ناشی از خلاقیت شخص انسانی نیست؛ برخی از آن‌ها حاصل موجوداتی است كه انسان نیستند؛ همانند روباتی كه اثر ادبی هنری، مثل داستان نو و خلاقانه، می‌نگارد. راجع به نفس و امكان حمایت از این محصولات فكری، به‌ویژه در حقوق غرب، اختلاف بسیاری وجود دارد؛ همچنین، از نظر حقوقی، معلوم نیست كه آیا بایستی انسان را مالك آن دانست یا خیر و، در صورت مالك‌دانستن انسان، كدام شخص دارای امتیازات مالكیت تلقی می‌شود. بر اساس منطق حقوق مالكیت فكری، مصالح اقتصادی و اجتماعی پشت آن و بر پایۀ آموزه‌های حقوق طبیعی، بایستی از این محصولات حمایت كرد و كسی را كه در ایجاد آن سرمایه‌گذاری كرده است، صاحب حق مالكیت فكری تلقی كرد. در نوشته‌های حقوقی ایران، لایحۀ حمایت از مالكیت فكری تعیین پدیدآورندۀ آثار خودكار را به عرف وانهاده است؛ با این حال، در كنار ابهاماتی كه در اعمال حكم مورد نظر لایحه وجود دارد، مقررات گوناگون موجود در حقوق ایران، چه در زمینه‌های كلی حقوق مدنی و چه در گرایش حقوق مالكیت فكری و به‌ویژه مقررات مربوط به حمایت از نرم‌افزارها، واجد احكامی پیرامون حمایت از سرمایه‌گذار است؛ بنابراین بایستی، در تصویب قانون، موضوع توجه قانون‌گذار قرار گیرد و ابهامات لایحه رفع گردد.

There is some intellectually created works that havenʹt been directly rooted from human intellectual endeavor; nowadays, for example, some robots can tell new and creative stories or there is a few computers construct big databases for human use. These works increasingly go into the all areas of human society and because of their utility and benefit for the human being there is much justification to protect them legally. But legal systems that act cautiously in all subjects and areas of science and technology are less involved themselves in these intellectual creations and among themselves donʹt have any agreement on their legal effects. We have surveyed on the matter in Iranian Law of Intellectual property system; but since legislation draft, with inappropriate approach to the matter can have effects in future legislation, beside of legally protection of investors in Auto-generated works in the present time, we propose our reforms with some clarity for the legislation, because of some expedient reasons and justifications.