بررسي تنوع و الگوي تلفات جاده‌اي حيات‌وحش در پارك ملي گلستان

Diversity and Pattern of Wildlife Roadkills in Golestan National Park

تصادفات جاده‌اي يكي از پيامدهاي مخرب توسعه انساني بر زيستگاه‌ هاي حيات‌ وحش مي‌باشند. افزايش خطوط جاده‌اي و عبور آنها ازدرون زيستگاه‌هاي حيات‌ وحش به يكي از عوامل تهديدكننده جمعيت‌ هاي گونه‌‌ هاي حيات‌ وحش تبديل شده است. شاهراه آسيايي تهران- مشهد كه از ميان پارك ملي گلستان عبور مي‌كند، از جمله مهمترين جاده‌ هايي است كه آثار مخرب آن بر حيات‌ وحش و انسان در كشور از گذشته تا كنون مطرح بوده است. در اين مطالعه، با استفاده از ثبت تصادفات حيات‌ وحش در پارك ملي گلستان در يك دوره شش ساله، الگوي زماني تصادفات جاده‌اي حيات‌ وحش بررسي شد. از ابتداي سال 1384 تا پايان خرداد 1390، در مجموع تعداد 588 تصادف ثبت شده است كه در آن 33 گونه جانوري متعلق به 14 خانواده و 10 راسته شناسايي شد. نتايج نشان داد كه ميانگين تعداد تصادفات در علف‌ خواران بزرگ جثه، گوشت‌خواران متوسط جثه و پرندگان به طور بسيار معني‌ داري از ساير گروه‌ هاي جانوري بيشتر است. بيشترين تعداد تلفات به ترتيب مربوط به گراز (Sus scrofa)، شغال (Canis aureus)، انواع جغد (Strigidae)، كلاغ (Corvidae)، روباه (Vulpes vulpes) و تشي Hystrix)(indica بود كه بيش از 81% تصادفات ثبت شده را شامل مي‌شود. متوسط تعداد تصادفات بين ماه‌ هاي مختلف سال تفاوت معني‌داري نداشت. علاوه بر اين، تغييرات فصلي در الگوي تصادفات جاده‌اي حيات‌وحش (شش گونه داراي بيشترين تعداد تلفات جاده‌اي) مشاهده نشد. تفاوت اندك در ميانگين تلفات جاده‌اي بين گونه‌ها و فصول ممكن است به تغييرات فصلي در الگوهاي رفتاري آنها ارتباط داشته باشد.

The negative impacts of roads on biodiversity have been of great concern both at national and international levels. Very few studies, however, have examined the effects of road network on wildlife in Iran. The Tehran-Mashhad highway which passes through the Golestan National Park has particularly been of environmental concern in recent years. We studied the temporal pattern of wildlife collisions in Golestan National Park and determined the vulnerable vertebrate groups to traffic accidents. From March 2005 to June 2011, we recorded a total of 588 roadkills from 33 vertebrate species of 14 families and 10 orders. The mean number of roadkills was significantly higher in large herbivores, medium-sized carnivores and birds compared to other vertebrate groups. Six taxa including Wild boar (Sus scrofa), golden jackal (Canis aureus), owls (Strigidae), Corvids (Corvidae), common fox (Vulpes vulpes), and Indian porcupine (Hystrix indica) were more prone to collisions and accounted for 81% of all roadkills. Mean number of fatalities did not significantly differ between different months. No seasonality was observed in roadkills of high-fatality vertebrate groups. Seasonal changes in behaviour of these vertebrates may have been responsible for the minor differences in mean number of roadkills among species and seasons.