بررسي و نقد مفهوم دعا از نظر دي. زد. فيليپس

A Critical Study of D. Z. Phillips` View on Prayer

يكي از مواضعي كه رويكرد غيرشناختي فيليپس آشكار مي‌شود، دعا است. از نظر وي، دعا سخن گفتن با خدايي خارجي نيست؛ بلكه دعا به معناي آگاه شدن از وضع خود است. اصل ديگر دعا، مفهوم وابستگي است؛ بدين معنا كه دين‌دار، همه شئون وجود خود ـ اعم از خير و شر ـ را مديون خدا دانسته، او را مي‌ستايد و توقع ندارد كه خدا در وضع امر او دخالت كند، وگرنه دعاي وي خرافي مي‌شود. اين تفسير از دو جهت قابل بررسي است: يكي اشكالات مربوط به خداشناسي وي و ديگري كاستي‌هاي تفسير وي از دعا. برخي از مهم‌ترين محورهاي دسته دوم عبارتند از: 1. طبق اين تفسير، بيشتر دين‌داران خرافاتي هستند؛ 2. اين تفسير، تبيين‌گر رويكردهاي پس از عصر روشنگري است و جامعيت تاريخي ندارد؛ 3. بايد بين اعمال دين‌داران و نگرش‌هاي متافيزيكي آنها تمايز قائل شد. دين‌داران رفتارهايي از خود بروز مي‌دهند كه مغاير با ديدگاه‌هاي متافيزيكي آنهاست و البته چنين مغايرتي، هيچ اشكالي ندارد؛ بنابراين بروز عدم انسجام گزاره‌اي در دين، امري معمول است و نمي‌توان دخالت الهي را صرفاً بدين جهت مردود شمرد.