بررسي مباني فقهي شفعه در اموال منقول از ديدگاه مذاهب اسلامي

The Study of juricprudential Bases of Preemption in Movable properties from the perspective of Islamic Schools (Madhahib)

در فقه اسلامی دربارۀ تعریف مال منقول و غیرمنقول دو مبنا به‌چشم می‌خورد كه یكی از آن دو در مادۀ 12 ق.م. پذیرفته شده است. مال منقول و غیرمنقول در فقه اسلامی، آثار و احكام متفاوتی دارند، از جمله آن آثار در شفعه نمودار می‌شوند كه بر اساس آن، مشهور فقهای شیعه و اهل تسنن در اموال غیرمنقول شفعه را روا دانسته‌اند و در اموال منقول از عدم جواز شفعه سخن گفته‌اند. قانون مدنی ایران نیز همین نظر مشهور را اختیار كرده است. با وجود دیدگاه مشهور، جواز شفعه در اموال منقول منطقی به‌نظر می‌رسد؛ زیرا دلایلی كه برای حكم عدم جواز شفعه در اموال منقول مورد استناد مشهور قرار گرفته‌اند، خالی از اشكال نیستند و دلایل عمده‌ای چون روایات و لزوم رفع ضرر و دفع مشقت و حرج در اموال منقول به‌وسیلۀ شفعه، جواز شفعه در اموال منقول را توجیه می‌كنند. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و با تكیه بر روش اجتهاد انجام گرفته است.

There are two definitions for Movable and Immovable properties. One of these definitions is used in civil law. Movable and Immovable properties have several judicial decrees in the jurisprudence; one of which has been appeared as Preemption. The famous idea between shia and sunna scholars is "existence of Preemption in Immovable properties and its loss in Movable properties" which is also accepted by the civil law. In contrary of this famous idea, the existence of Preemption in Movable properties is justifiable because the reasons of famous idea have ability of discussion. Also the main reasons such as generality and predication of traditions and the necessity of Elimination of loss and hardship in Movable properties by the Preemption, is promoted the justification of the existence of Preemption in Movable properties. The method of this essay is Descriptive – Analytical with emphasize on Ejtehad methodology.