سغد، حلقه اتصال چين با ايرانِ پيش از اسلام

Sogdia: The Link between China and Pre-Islamic Iran

ايران و چين همواره به‌عنوان دو تمدن كهن مطرح بوده‌اند و آنچه ميان آنها گذشته، در تاريخ‌هاي رسمي چين ضبط شده ‌است. نگارنده برخي منابع چيني مربوط ‌به پيش از اسلام را بررسي خواهد كرد و از اين بررسي ها روشن خواهد شد كه سغديان در پيوند اين دو تمدن كهن نقشي مهم ايفاء كرده‌اند. در همين‌ راستا، برخي پژوهشگران معتقدند كه نخستين اخبار را در باره ايرانِ ساساني، سغديان از طريق راه‌هاي خشكي به چين رساند‌‌ه‌اند. همچنين از آگاهي‌هايي كه منابع چيني در دوران ساساني به‌دست داده‌اند، اين‌گونه برمي‌آيد كه گويا ايران پيش از اسلام، سرزميني بودايي بوده؛ اما مي‌دانيم كه زرتشتي‌گري دين غالب آن دوران بوده ‌است و گرچه منابع چيني به آن اشاره كرده‌اند، اما بسيار سطحي است. بنابراين آگاهي‌هايي از اين ‌دست، ‌بايد از مناطق شرقي‌تر تمدن بزرگ ايراني (مانند سغد) به‌دست چينيان رسيده باشد؛ مناطقي كه به‌‌ سبب دور بودن از مركز اداري- سياسي ايران و نيز ويژگي بازرگانيِ خود، آميزه‌اي از اديان دوران باشد و دست‌كم از لحاظ دادوستد فرهنگي و تجاري موقعيتي ممتاز داشته باشد.

Iran and China has always been considered as two ancient civilizations and their relations have been recorded in official Chinese historiography. The author reviewed some pre-Islamic Chinese sources and has found out that Sogdians were crucial in bonding these two ancient civilizations. In this regard, the Sogdians were the first to transmit the news of the Sassanid Iran to China through land roads. Furthermore, according to Chinese sources the Sassanid Iran was perceived as a Bhuddist land while we know Zoroastranism prevailed at the time, though some Chinese sources scantily mentioned Zoroastrianism. Therefore, this inaccurate image must have been rendered by eastern civilizations (the Sogdians) for the Chinese who due to their immense distance had cultivated their distinct trade, religious, cultural and bureaucratic systems.