روايت اسنادي روابط فرهنگي ايران و چين در دوره پهلوي

A Document-based Narrative of Sino-Iranian Relations in Pahlavi Era

در حالي كه پيشينه روابط فرهنگي ايران و چين بسيار ديرينه است، پس از انقلاب كمونيستي چين در سال 1328ش. به علت هراس دولت ايران از گسترش كمونيسم در ايران و ضربه هايي كه به خصوص در دوران جنگ دوم جهاني از اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي خورده بود، روابط ايران و چين كمونيست به حالت تعليق در آمد. سال ها بعد، در پي برقراري روابط دوستانه ايران و اتحاد شوروي و بسط روزافزون روابط اقتصادي و فرهنگي دو كشور، هراس از سلطه ايدئولوژيكي كمونيست فروريخت كه نتيجه مستقيم آن برقراري روابط فرهنگي احتياط‌ آميز بين ايران و چين بود. در نتيجه در 20 آبان 1336 نخستين موافقتنامه فرهنگي ميان دولت ايران و دولت جمهوري چين كمونيست به امضاء رسيد. بر اساس اين موافقتنامه روابط فرهنگي، آموزشي، علمي، فني، هنري و ورزشي ميان دو كشور در دوره پهلوي شكل گرفت. اين روابط تا 31 خرداد 1357 همزمان با اوج گيري انقلاب اسلامي ادامه داشت كه با به وجود آمدن شرايط جديد سياسي در ايران، به فراموشي سپرده شد. اين مقاله با استفاده از اسناد آرشيو ملي ايران و با شيوه تحقيق اسنادي- تحليلي در صدد شناسايي وجوه مترتب بر روابط فرهنگي ايران و چين طي دوران پهلوي و تحليل نوع و نتايج حاصل از اين روابط ميان دو كشور است.

While Iran-China relations stretch far back in history, in the wake of the Chinese Communist Revolution in 1949 Iran suspended its relations with China as Iran feared the expansion of Communism, furthermore, the bitter memories of USSR interventions during the Second World War still rankled. Years later, as Iran and the USSR commenced amical relations cultural and economic ties expanded, as a result of which, the frightening image of a communist takeover was shattered, which, led to restrained cultural relations between Iran and China bearing fruit on 20 November 1957 with the signing of the first cultural agreement between the two countries. This agreement provided for the promoting of cultural, educational, scientific, technical, artistic and sport relations during the Pahlavi period.These relations continued well until 21 June 1978 when the Islamic revolutionary zeal climaxed and the ensuing political ambience pushed these relations into oblivion. The current article has benefited from archived documents at the National Library of Iran and has used archival-analytical research method to shed light on different aspects of Sino-Iranian cultural relations during the Pahlavi era and analyze the outcome of the relations for the two countries.