ريخت‌شناسي قصه حضرت موسي (ع) در قرآن كريم بر اساس نظريه ولاديمير پراپ

The Morphology of the Prophet Moses’ Tale from Vladimir Propp’s Theoretical Perspective

قصه قدمتي كهن در عرصه فرهنگ و انتقال مفاهيم انساني دارد و سازگارترين فرم كلامي با ذهن بشر است. شايد از همين روست كه كتب آسماني اغلب پيام خويش را در قالب قصه بيان داشته‌اند. از آنجا كه قصه‌هاي قرآن ملاك‌هاي فنّي قصه‌هاي امروزي را دارد، راه را براي مقايسه و تحليل نظريه‌هاي انتقادي جديد باز گذاشته‌است. يكي از اين راه‌ها، ريخت‌شناسي قصه‌ها از ديدگاه ولاديمير پراپ است. روش ولاديمير پراپ يكي از بهترين شيوه‌هاي تحليل و ريخت‌شناسي قصه‌ها بر پايه كنش شخصيّت‌ها و خويشكاري آن‌هاست. نوشته حاضر به بررسي ريخت‌شناسي قصّه حضرت موسي(ع) در قرآن با بهره‌گيري از روش پراپ، بر اساس روش توصيفي ـ تحليلي مي‌پردازد و براي وصول به نتيجه‌اي بهتر، قصه به سه بخش تقسيم شده‌است و شخصيت‌ها و خويشكاري‌هاي هر بخش، هدف تحليل و بررسي قرار گرفته‌اند. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه اين قصه با الگويي كه پراپ از قصه‌هاي پريان ارائه مي‌دهد، با اندكي جابجايي در خويشكاري شخصيّت‌هاي قصه هماهنگ است؛ زيرا از سي‌ويك خويشكاري قصه‌هاي پريان، بيست‌وسه خويشكاري در بين شش شخصيّت موجود در قصه ديده مي‌شود و جريان قصه از آرامش و رسيدن به اوج و رسيدن به آرامش مجدّد، با سه حركت از حركت‌هاي ششگانه پراپ همساني دارد

Story has a very primitive role in the cultural dimension and the conveyance of the humanitarian concepts, and it is the most compatible form of language mixed with human mind. Because of this, the celestial books probably often narrate their message by use of tales. As the holy Qur’an tales make use of technical criteria of modern stories, it provides the opportunity for the sake of comparison and the analysis of the critical viewpoints. One of these ways is the morphology of tales by Vladimir Propp,s viewpoint. Propp,s manner is one of the best ways for analysis and morphology of the tales considering the interactions among Characters and their functions. The present study aimed to investigate the morphology of Moses’s story in the holy Qur’an by the use of Propp,s descriptive and analytic method. In order to draw better conclusion, the story was divided into three parts and the characters and functions of each section were analyzed and investigated. The findings of the present research showed that this story coincided with the Propp,s paradigm of the fairy tales, with a little change in function of the story. Because of the fact that from 31 functions of fairy tales, 23 of the functions among 6 characters are available in that tale, the course of the story is compatible with the peace, reaching the zenith and attaining further peace with the three movements of the sixth movements of propp,s.