زمين شناسي ، كاني سازي ، شيمي‌ كاني‌ ها ، شيمي و منشأ محلول كانه دار در ناحيه معدني سرب و روي ايرانكوه ، جنوب اصفهان

Geology, mineralization, mineral chemistry, and ore-fluid conditions of Irankuh Pb-Zn mining district, south of Isfahan

ناحيه معدني ايرانكوه در جنوب اصفهان و در كمربند متالوژني ملاير- اصفهان در زون سنندج- سيرجان واقع شده است. بر اساس شواهد زمين شناسي، آلتراسيون، شكل و بافت كاني سازي و مجموعه كانيايي، كاني سازي سرب و روي از نوع مي سي سي پي است. زمين شناسي منطقه شامل سيلتستون و شيل ژوراسيك و انواع مختلف واحدهاي كربناته كرتاسه است. كاني سازي كنترل ساختاري دارد و در سنگ ميزبان كربناته (دولستون و سنگ آهك) و كمتر سنگ‌هاي آواري به شكل اپي ژنتيك تشكيل شده است. كانه زايي به شكل‌هاي برشي، رگه‌چه اي، پركننده فضاي خالي، لكه اي، پراكنده و جانشيني (در سنگ ميزبان كربناته) ديده مي شود. مجموعه كانيايي شامل اسفالريت غني از آهن، گالن، كمي پيريت همراه با باطله هاي دولوميت غني از آهن، آنكريت، بيتومن، كلسيت ± كوارتز ± باريت است. همبستگي مثبتي بين نقره و آنتيموان در گالن ديده مي شود. نسبت Sb/Bi در كاني گالن بيش از 20 است كه شاخصه كانسارهاي دما پايين است. دماي تشكيل ايرانكوه (170 تا 260 درجه سانتي‌گراد) از كانسارهاي تيپيك مي سي سي پي امريكا (80 تا 120 درجه سانتي‌گراد) بالاتر است. بر اساس مقايسه ايرانكوه با ذخاير امريكا، دماي تشكيل كانسار رابطه مستقيم با مقدار آهن و رابطه اي معكوسي با مقدار كادميوم اسفالريت دارد. مقدار آهن در اسفالريت هاي منطقه به بيش از 5 درصد رسيده و مقدار كادميوم كمتر از 2000 گرم در تن است. همچنين دولوميت‌هاي هيدروترمالي در سنگ ميزبان كربناته غني از آهن هستند و در برخي نقاط آنكريت تشكيل شده است كه نشان‌دهنده محلولي هيدروترمالي غني از آهن است. در سنگ ميزبان آواري، عمده آهن محلول كانه دار با گوگرد واكنش داده و پيريت را تشكيل داده است. در اين قسمت‌ها دولوميت ها كم آهن هستند. سنگ هاي كربناته كرتاسه در محدوده زماني حدود 120 تا 130 ميليون سال قبل تشكيل شده اند در حالي كه گسل هاي تراستي - معكوس كه نقشي مهم در تشكيل كاني سازي سرب - روي داشته اند مربوط به وقايع كوه زايي 70 تا 50 ميليون سال پيش هستند محلول هاي گرمايي (در محدوده زماني 60 تا 50 ميليون سال قبل) از اعماق از مسير اين گسل ها به مكان مناسب فعلي منتقل شده اند. شاخصه هاي كاني شناختي، دمايي و ماهيت غني از آهن محلول كانه دار منطقه ايرانكوه مي‌تواند به‌عنوان الگويي براي اكتشاف اين نوع كانسارها در ايران و دنيا مدنظر قرار گيرد.