ارزيابي تئوديسۀ اعتراض در پاسخ به مسئلۀ شر

An Evaluation of the Theodicy of Protest in Response to the Problem of Evil

«تئودیسۀ اعتراض» از تئودیسه‌هایی است كه در الهیات پساهولوكاستی شكل گرفت و در پی آن است تا با گله و شكایت مؤمنانه از خدا، امید به رفع شر از سوی خدا را تقویت كند و با شورش، خدایی را خطاب قرار دهد كه قدرتش با هیچ قاعدۀ عقلانی یا اخلاقی محدود نمی‌شود و یكسره به ارادۀ مطلق خویش وابسته است. انتظار تئودیسۀ اعتراض این است كه خدا بی‌حساب و كتاب شرایط را به نفع شخص رنج‌كشیده تغییر دهد. در این مقاله می‌كوشیم به نقد و بررسی تئودیسۀ اعتراض بپردازیم. تئودیسۀ اعتراض در مقایسه با سایر تئودیسه‌ها مزایا و كاستی‌هایی دارد و رویكرد آن نسبت به دیگر تئودیسه‌ها كه به‌نحو حداكثری در مقام یافتن انگیزه‌ها و دلایل خدا هستند، معتدل و شكاكانه بوده و به‌جای رویكرد نظری و ناظرمحور، به‌دنبال رویكرد عملی و قربانی‌محور است. به‌صورت همزمان به مسئلۀ عقلی و عاطفی شر پاسخ می‌دهد و بیش از آنكه دغدغۀ حل مسئلۀ الهیاتی و فلسفی شر را داشته باشد، دل‌نگران حل مسئلۀ بشری و انسانی شر با رویكردی انسان‌گرایانه است. از دیگر سو نقص‌ها و ابهاماتی در تئودیسۀ اعتراض وجود دارد كه فیلسوفان دینی چون هیك، گریفین، دیویس و فیلیپس به آنها اشاره كرده‌اند. نقص‌هایی مانند ناسازگاری‌هایی كه از مفاهیم اختیار انسان، قدرت مطلق خدا، عشق خدا، خیرخواهی خدا و امید به خدا با اعتراض برمی‌آید. این اشكال‌ها نیز خود جای نقد و ارزیابی دارد.

The theodicy of protest is a theodicy that arose in post-holocaust theology.  The theodicy of protest is going to reinforce hope of removing evil through faithful protest and complaint and address God whose power is not limited by any rational rules and only depends on his absolute will. The theodicy of protest’s expectation is that God will change the circumstances in favor of the people who are suffering. In this article we try to analyze and criticize the theodicy of protest. The theodicy of protest in comparison to other theodicies has advantages and disadvantages. Unlike other theodicies which undertake maximalist approach to discover God’s reasons and motives, it takes an average and skeptical approach. It also has a pragmatic and victim-oriented, rather than a theoretical, approach; it provides a response to the emotional problem of evil; and it pays attention to historical events; it is going to solve the human problem through a human approach, rather than solving the philosophical and theological problems of evil. However, this theodicy has faced several criticisms: pessimistic eschatology, its opposition to divine beneficence, the contrast between human freedom and divine interference, the contradiction between divine love and divine power, the denial of hope in God, incorrect generalization of its efficiency. Some theologians and philosophers have criticized this theodicy including: John Hick, David Ray Griffin, and Stephen T. Davis and D. Z. Phillips.