«تفسير القرآن» ابن ماهيار (ره)؛ اصالت، مصادر و محتوا

"Interpreting the Quran " by Ibn Mahyar (RA), originality, and content sources

محمد بن العباس بن علی بن مروان مشهور به ابن ماهیار از جمله محدثان پُر كار معاصر كلینی است. او دارای آثار متعدد از جمله كتابی با عنوان التفسیر الكبیر داشته است. این كتاب در چهار بخش «تأویل ما نزل فی النبی (ص)، تأویل ما نزل من القرآن فی أهل بیت (ع)، تأویل ما نزل فی شیعتهم، تأویل ما نزل فی أعدائهم»، حاوی 563 روایت، منبعی شناخته شده و مرجعی مهم برای مفسران بعد از قرن چهارم بوده است؛ استنادات فراوان به تفسیر ابن ماهیار از سوی مفسران و محدثان شیعی قرن چهارم به بعد، نشان دهنده اصالت این اثر در تاریخ تفسیر امامیه می‌باشد و ادله متعدد رجالی، تراثی و تاریخی این اصالت را تأیید می‌كنند. محتوای اصلی این كتاب اعتقادی – كلامی بوده و محور روایات آن، امامت و ولایت ائمه (ع) و فضائل آنان می‌باشد. نتایج گونه شناسی روایات تفسیر القرآن ابن ماهیار بیشترین فراوانی را برای روایات جری و تطبیق و كمترین تعداد به روایات معنا شناخت را نشان داد.

Muhammad b. al-‘Abbās b. Ali b. Marwān, renowned as Ibn Māhyār is among the prolific hadith scholars contemporary to Kulaynī. He has various works, including a book called Al-Tafsīr al-Kabīr. Comprising of four sections: Ta’wīl mā nuzila fī al-Nabī’ (ṣ), Ta’wīl mā nuzila min al-Qur’an fī Ahl al-Bayt (‘a), Ta’wīl mā nuzia fī Shī‘atihim, Ta’wīl mā nuzila fī a‘dā’ihim, and containing 563 traditions, this books is a well-known source and important reference for the interpreters after the fourth century AH. Making frequent references to Ibn Māhyār’s Tafsīr by the Shī‘a interpreters and hadith experts of the fourth century onward denotes the originality of this work in the history of Imāmiya interpretation and numerous rijālī, tradition heritage, and historical evidences confirm this originality. The original content of this book has been ideologico-theological and its traditions have been focused on Imamate and wilāya of the Imams (A.S.) and their merits. The results yielded by the typology of the traditions of Ibn Māhyār’s Tafsīr al-Qur’an, shows the maximum frequency for the traditions of applicability and comparison (jary’ wa taṭbīq) and the minimum for semantic traditions.