تأثير سطوح مختلف دما بر رفتار جوانه‌زني رازيانه (Foeniculum vulgare)، شاهدانه (Cannabis sativa) و كنجد (Sesamus indicum)

Effect of Different Temperature on Germination Properties of Fennel (Foeniculum vulgare), Cannabis (Cannabis sativa) and Sesame (Sesamus indicum)

با توجه به اهمیت روزافزون گیاهان دارویی، درك واكنش جوانه‌زنی این گیاهان به دما از دیدگاه زراعی حائز اهمیت است. در یك مطالعه آزمایشگاهی، تأثیر درجه حرارت‌های مختلف بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر گیاه دارویی رازیانه، شاهدانه و كنجد، به‌صورت طرح كاملاً تصادفی با چهار تكرار، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور تیمارهای درجه حرارت ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی‌گراد در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد كه تأثیر درجه حرارت بر درصد و سرعت جوانه‌زنی بذور معنی‌دار بود. بذور رازیانه در دمای 5، 35 و 40 درجه سانتی‌گراد و بذور كنجد در دمای 5 درجه سانتی‌گراد جوانه‌زنی نداشتند. حداكثر سرعت جوانه‌زنی بذور رازیانه در دمای 30 درجه و برای بذور شاهدانه و كنجد در دمای 25 درجه سانتی‌گراد به دست آمد. بیشترین درصد جوانه‌زنی بذور رازیانه و شاهدانه و كنجد به ترتیب در دماهای 20، 25 و 30 درجه سانتی‌گراد مشاهده شد. كمترین یكنواختی جوانه‌زنی بذور رازیانه در دمای 20 درجه سانتی‌گراد و برای بذور شاهدانه و كنجد در دمای 15 درجه سانتی‌گراد مشاهده شد. شاخص بنیه گیاهچه بذور رازیانه و شاهدانه در دمای 25 و برای بذور كنجد در دمای 30 درجه سانتی‌گراد به حداكثر مقدار خود رسید. مقادیر طول و وزن ریشه‌چه و ساقه‌چه برای تمام بذور با افزایش دما افزایش‌یافته، در دمای خاصی به حداكثر مقدار خود رسیده سپس روند كاهشی داشت. از اطلاعات حاصل از این مطالعه می‌توان برای پیش‌بینی سبز شدن بذور این گیاهان دارویی در شرایط دمایی مختلف استفاده نمود. جوانه‌زنی بذور شاهدانه در دامنه وسیعی از دماها انجام می‌شود و نسبت به دو گیاه دیگر حساسیت كمتری به شرایط دمایی دارد. جوانه‌زنی بذور رازیانه به‌جز در دمای 20 درجه سانتی‌گراد، ناچیز بود. بذور كنجد در رنج دمایی 15 تا 35 درجه جوانه‌زنی خوبی داشتند.

Due to the importance of medicinal plants, understanding the seed germination response to temperature is agronomically important. A laboratory study was conducted to investigate the effect of different temperatures on seed germination of fennel, cannabis and sesame in a completely randomized design with four replications. Various constant temperatures (5, 10, 15, 20, 25, 30, 35 and 40°C) were considered. According to the results, the effect of temperature on germination rate and percentage in all species was significant. The seeds of fennel were not germinated in 5, 35 and 40 0C and seeds of sesame germinated only in 5 0C. The maximum rate of germination obtained in 30 °C for fennel and 25 °C for sesame and cannabis. The highest germination percentage of fennel and cannabis and sesame were in 20, 25 and 30 0C respectively. The lowest of germination uniformity (GU) were observed in 20 0C for fennel and in 15 0C for cannabis and sesame. Amount of seedling vigor maximized for fennel and cannabis in 250C and for sesame in the 300C. The values of length and weight of radical and plumule were enhanced with the increase of temperature and record on maximum in special temperature and then reduced slowly. The quantitative information provided by this study can be used in prediction of emergence under diverse temperature conditions. Germination of cannabis seeds occurred in a wide range of temperatures and this seed are less sensitive to temperature compared to the other two plants. Germination of fennel seeds was less, except at 200C. The sesame seeds had good germination at 15-35 0C.