نظريات ساخت‌واژي هله و اروناف و دستگاه واژگان فارسي

Word Formation Theories of Halle and Aronoff and the Persian Lexicon

اين مقاله عمدتاً مطالعه‌اي در راستاي ساخت‌واژه زايشي است كه در آن ضمن معرفي نظريات ساخت‌واژي دو تن از پيشگامان اين مكتب، يعني هله و اروناف به تحليل دستگاه واژگان زبان فارسي در چارچوب نظريات فوق مي‌پردازد. براي انجام اين تحقيق، هزار واژه از گونه‌هاي گفتاري و نوشتاري زبان فارسي از منابع گوناگوني جمع‌آوري و در چارچوب نظريه‌هاي دو نظريه‌پرداز فوق بررسي شدند. در استدلال‌هاي اين تحقيق از حضور بن‌هاي فعلي در اشتقاق، شيوه اشتقاق اصوات و زايايي افراطي برخي از وندها استفاده شده است. مقاله حاضر با ارايه مواردي از زبان فارسي در رد نظريه تكواژ بنياد هله نتيجه مي‌گيرد، اگرچه نظريه واژه بنياد اروناف نظريه‌اي صايب‌تر است؛ اما از نظر ويژگي‌هاي قواعد واژه‌سازي از ديد اروناف، مطابقت كامل با دستگاه واژگان فارسي را نشان نمي‌دهد.

This study aims at analyzing Persian lexicon based on the morpheme-based morphological theory of Halle and the word-based theory of Aronoff. In doing so, one thousand spoken and written words were culled from different sources and were analyzed within the morphological theories of Halle and Aronoff. The researcher made use of the morphological behavior of some Persian verb roots in derivation, interjections manner of derivation, and the over-generativeness of some Persian affixes. The results of this study show that the morpheme-based theory of Halle, on the one hand, does not suit Persian lexicon. On the other hand, though more appropriate, the word formation rules of the theory of Aronoff fails to explain some word formation processes in Persian.