كليدواژه :
فقه , قرآن كريم , قواعد فقهي , احكام شرعي
چكيده فارسي :
قرآن كريم اولين منبع تشريع احكام شرعي به‌شمار مي‌رود كه همۀ احكام مورد نياز بشر را دربر دارد؛ ولي از آنجا كه همۀ اين احكام در قرآن به‌صورت صريح و جزيي بيان نشده‌اند، بايد اين احكام را در روش‌هاي ديگر بيان قرآن جست‌وجو كرد و يكي از اين روش‌ها، بيان احكام فقهي در قالب قواعد عام و كلي است كه از آنها در اصطلاح فقه با عنوان «قواعد فقهي» ياد مي‌شود. بر اين اساس، فقيهان اسلامي در استنباط احكام شرعي قرآن، افزون بر استناد به آيات مربوط به احكام خاص و جزيي، قواعد عام و كلي متعددي را نيز از قرآن استخراج و وارد حوزۀ فقه كرده‌اند و اين تلاش‌ها هرچند ارزشمند بوده و ثمرات فراواني را در پي داشته است، از يك سو همۀ قواعد عام و كلي قرآن نيست و در قرآن آيات ديگري نيز وجود دارد كه شايد به‌عنوان مستند قواعد فقهي جديد استفاده شود و از سويي، در حد ظرفيت اين قواعد از آنها در فقه استفاده نشده است و موضوعات ديگري نيز در فقه وجود دارد كه مي‌توان حكم شرعي آنها را با استناد به اين قواعد تبيين كرد. از اين‌رو، در اين پژوهش ضمن اشاره به ادلۀ استخراج قواعد فقهي از قرآن كريم، برخي از قواعد جديدي كه مي‌توان آنها را از آيات قرآن استخراج كرد و نيز موضوعات ديگري كه مي‌توان حكم شرعي آنها را با استناد به قواعد فقهي موجود تبيين كرد؛ با ارائۀ مستندات قرآني آنها، بيان و ارائه شده است.
چكيده لاتين :
Koran is the first and most important resource to canonize religious commands which encompasses all commands required by humans; however, since all these commands are not expressed in Koran explicitly and detailed, they must be sought through other Koran’s expression methods. One of these methods is expressing juridical commands in form of overall principles, which are known as “the Juridical Principles”. On this basis the Islamic jurists in deducting the Koran’s religious commands, in addition to citing to the verses related to the special and small commands, have drawn numerous general and overall principles out of this divine book and have inserted these rules and principles into the domain of jurisprudence and its discursive resources; therefore, these efforts although being worthy and fruitful, on one hand, are not the totality of the general and overall Koranic rules, and there are many other verses in Koran, which can be used as the documentary of modern juridical principles, and on the other hand they are not used in jurisprudence up to their level of capacity, and there are many other cases the religious commands of which can be clarified on the strength of these rules and principles. Therefore, within this research, in addition to alluding to the reasons of extracting the juridical principles out of Koran, some instances of other rules which can be extracted out of the Koran’s verses and also other subjects the religious commands thereto can be specified based on the available juridical principles are expressed and proposed.
