واكاوي ملاك اعتبار در پذيرش نظر اهل خبره از ديدگاه فقه اماميه

The study of criterion in accepting the view of the expert in Imamate jurisprudence

گستردگي و تأثير فراوان ديدگاه كارشناسيِ اهل خبره در ابواب متعدد فقهي و به‌ويژه تأمل در تأثير روزافزونِ سرعت تخصصي شدنِ علوم و فنون در استنباط فقهي و حقوقي، نشان‌دهندۀ اهميت نظريۀ كارشناسي است. در مصادر فقهي و اصولي اماميه، حجيت شرعيِ نظر اهل خبره، بر مبناي سيرۀ عقلاييّۀ مورد امضاي شارع استوار است و گزاره‌هاي متعددي مانند: خبرويت محضه؛ حكم عقل؛ حصول اطمينان و در نتيجه، الغاي احتمال خلاف و همچنين الغاي خصوصيت و كشف اعتبار كلي؛ به‌عنوان مناط و ملاكِ عُقلا در جريان اين سيره مطرح شده‌اند. در مقالۀ حاضر، با تبيين و بررسي مناطات مطرح‌شده، الغاي احتمال خلاف و حصول وثوق و اطمينان نفس را به‌عنوان ملاك اصلي سيره، پذيرفته‌ايم و پس از واكاويِ شرايطي همچون عدالت و تعدد؛ تحصيل وثوق؛ استنباط و استنتاج از مقدمات حدسيه؛ اعلميت؛ حيات و ... به‌عنوان شرط اعتبار نظر اهل خبره، مناط فوق را تنها ملاكِ دخيل در اعتبار نظريۀ كارشناسي مي‌دانيم. بر اين اساس، با تبيينِ ملاك سيرۀ عُقلا در عمل به نظريه كارشناسي و بيان تفاوت بين شهادت و نظريۀ كارشناسي، حصول وثوق و اطمينان (به‌استثناي مواردِ خارج‌ شده با دليلِ خاص) به‌عنوانِ تنها شرط اعتبار پذيرفته مي‌شود.

Expanding and much influence of expert viewpointof specialists in different directions of jurisprudence and especially thinking in increasingthe influence of specialization speed of sciences and skills in jurisprudential and legal inference are representative of importance of expert view. In the jurisprudential and essential authorities of Imamate; the legal reason of viewpoint of expert is firm on the basis of reasonable nature of confirming legislator. Different matters such as mere expertise; reason order;confidence and cancellation of violation possibility and also cancellation of quality and discovery of general validity have been expressed as criterion and standard of the wise in the course of this conduct. The present essay through the study and expression of mentioned criteria has accepted the cancellation of error possibility and validity acquisition and selfconfidence as the principal criterion of nature. And after researching some conditions like justice and plurality; validity acquisition; inference and deduction from preliminaries of guess; most learned and life and… as the condition of validity of expert view, the criterion selected is regarded in authenticity of expert viewpoint. On this basis; by expressing the reasonable nature and essential difference of witness and expert view, validity acquisition and confidence with the exception of cases mentioned with special reason is introduced as the mere condition of validity.