اجتهاد تعزير: مبناي اِعمال «مجازات‌هاي محدودكنندۀ آزادي» در فقه جزايي

Detection of discretionary punishment: basis of exercitation of restrictive punishments of liberty in criminal jurisprudence

با توجه به متون و مدارك اسلامی، تعیین واكنش تعزیری به صلاحدید حاكم موكول شده است. بی‌تردید تبیین چگونگی عملكرد قاضی و نیز تعیین حدود اختیارات وی در گزینش واكنش تعزیری، از موضوعات مهمی محسوب می‌شود كه در پرتو آن می‌توان جایگاه مجازات‌های محدودكنندۀ آزادی را در سیاست كیفری اسلام تبیین كرد. در این مقاله با اتخاذ روش توصیفی - تحلیلی، مسئلۀ مذكور بررسی و این نتیجه حاصل شده كه قاضی موظف است با توجه به ضوابط و معیارهای خاصی، جنس و میزان تعزیر را اجتهاد كند و شاید گاهی حسب آن ضوابط، مجازات محدودكنندۀ آزادی را مؤثرترین و مناسب‌ترین واكنش تشخیص دهد و لذا اجتهاد قاضی، از ضرورت به‌كارگیری مجازات‌های محدودكنندۀ آزادی حكایت دارد؛ اما در سیاست كیفری كشور ما، هنوز لوازم و شرایط آن كاملاً مهیا نشده است.  

An examination of the sources of Islamic jurisprudence demonstrates that determination of the discretionary punishment has been given to the expediency of judge. The explanation of the quality of recognizing discretionary punishment by judge, undoubtedly, is one of the important subject matters by which the community punishmentsʹ station in the Islamic penal policy is demonstrated. The present study using a descriptive–analytical method, has examined this matter and has found out the judge should "discover" the quality and quantity of discretionary punishment by the considering special criteria and norms and sometimes he may find community punishment as the most advisable reaction with regard to that criteria and norms. Therefore, necessity of the judgeʹs discovering reaction demonstrates necessity of exercising community punishments. But still, it has not been completely prepared thatʹs conditions and necessaries in penal policy of our country.