اثرات تنش خشكي و كود دامي بر برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيك و عملكرد .Thymus vulgaris L و Thymus daenensis Celak

Effects of water stress and manure on stomatal conductance, relative water content, photosynthetic pigments and quantitative and qualitative yield of Thymus vulgaris L. and Thymus daenensis Celak

به‌منظور ارزیابی اثرات تنش خشكی و كود دامی بر برخی صفات فیزیولوژیكی و عملكرد كمّی و كیفی دو گونه گیاه دارویی آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) و آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) آزمایشی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه بیرجند در دو سال زراعی 1394 و 1395 اجرا شد. فاكتورهای آزمایش شامل سطوح رطوبتی (100، 67 و 33 درصد ظرفیت زراعی)، گونه‌های آویشن (دنایی و باغی) و كود دامی (صفر و 30 تن در هكتار) بودند. تنش خشكی در هر دو سال زراعی موجب كاهش صفات هدایت روزنه‌ای، محتوی نسبی آب، میزان كلروفیل a و b و عملكرد كمّی و كیفی گردید، ضمن آنكه میزان كاروتنوئید تحت تأثیر تنش افزایش یافت. هر چند در شرایط تنش خشكی عملكرد كمّی و كیفی در گونه‌های آویشن كاهش پیدا كرد اما كاربرد 30 تن در هكتار كود دامی باعث افزایش عملكرد كمّی و كیفی شد. همچنین در بین دو گونه مورد آزمایش، گونه آویشن دنایی محتوی نسبی آب و عملكرد كمّی و كیفی (اسانس) بیشتری را در هر دو سال زراعی نسبت به گونه آویشن باغی داشت. با توجه به این نتایج می‌توان بیان كرد كه گونه آویشن دنایی می‌تواند رشد موفقیت‌آمیزی در مناطق اقلیمی خشك و نیمه‌خشك داشته باشد و برای كاشت در این مناطق توصیه می‌گردد. همچنین نتایج این آزمایش نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار بین دو سال زراعی بود و در سال دوم میزان عملكرد كمّی و كیفی در هر دو گونه مورد مطالعه افزایش پیدا كرد.

This research was aimed to evaluate the effects of drought and manure on some physiological characteristics and yield of Thymus vulgaris L. and Thymus daenensis Celak.The study was conducted as factorial based on a randomized complete block design (RCBD) with three replications during crop years of 2015 and 2016 at the agriculture research farm of University of Birjand, Iran. Experimental factors were including: water stress at three levels (100%, 67% and 33% of field capacity), manure at two levels (30 tons.ha-1 and no manure), and two thyme species (Thymus vulgaris L. and Thymus daenensis Celak). Water stress reduced stomatal conductance, relative water content (RWC), Chl a, b and quantitative and qualitative yield; however, carotenoids content was increased under water stress. Although the quantity and quality yield of the study species decreased under water stress condition, manure application at 30 tons per ha led to the increased quantity and quality yield of both species. Thymus daenensis had more relative water content and quantity and quality yield (oil) in both crop years as compared with T. vulgaris. According to the results, T. daenensis can grow successfully in arid and semi-arid regions and could be recommended. There was a significant difference between two crop years; in the 2nd year, the quantity and quality yield (essential oil yield) of both study species increased.