بررسي عوامل موثر بر مصرف سوخت در خانوارهاي روستايي بخش مركزي شهرستان زاهدان

Investigation of Factors Affecting Fuel Consumption of Rural Households in Central District of Zahedan County

امروزه سوخت خانگي بخش مهمي از تقاضاي كل انرژي را تشكيل داده و تهيه‌ي سوخت كافي و پايدار به‌عنوان پايه و اساس توسعه در نظر گرفته مي‌شود. ازاين‌رو، هدف كلي اين تحقيق بررسي انگاره‌هاي مصرف سوخت و عوامل موثر بر آن در خانوارهاي روستايي بخش مركزي شهرستان زاهدان بود. جامعه‌ي آماري اين پژوهش توصيفي خانوارهاي روستاهاي با جمعيت بيش از 25 خانوار و نمونه‌ي آماري آن شامل 250 خانوار بوده است. روايي ابزار جمع‌آوري اطلاعات در اين مطالعه كه پرسشنامه‌اي ساختارند بود، توسط پانل متخصصان و پايايي آن با استفاده از يك مطالعه راهنما تاييد گرديد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه تنها 43 درصد (102 خانوار) از خانوارهاي روستايي در بهره گيري از سوخت رفتاري بهينه داشته‌اند. بر اين مبنا، خانوارهاي بهينه گرا در مصرف سوخت به لحاظ ميانگين سطح سواد، سن، ميزان درآمد و ويژگي‌هاي محل سكونت به‌طور معني‌داري با خانوارهاي نابخرد در مصرف سوخت تفاوت داشته‌اند. براي شناسايي تعيين‌كننده‌هاي رفتار مصرف سوخت در بين خانوارهاي روستايي از الگوي رفتار منطقي بهره گرفته شد. نتايج حاصل از آزمون معادلات ساختاري كه براي تعيين كفايت اين الگو بكار گرفته‌شده بود، نشان داد كه 0.24 درصد از پراكنش رفتار به‌كارگيري سوخت مصرفي خانوار توسط متغيرهاي گرايش به سوخت مصرفي، نگرش و هنجارهاي ذهني پيش‌بيني مي‌شود. در پايان توصيه هاي كاربردي جهت بهينه‌سازي مصرف سوخت در بين خانوارهاي روستايي با تاكيد بر حفظ سلامت محيط‌زيست، بهداشت محيط درون خانه ارايه‌شده است.

Domestic fuel forms a significant part of the total energy demand and providing adequate and sustainable fuel is considered as a pivotal foundation for development. This survey study aims at investigating domestic fuel consumption patterns of rural areas in central district of Zahedan County, Eastern Iran. The sample was consisted of 250 household heads resided in rural areas with more than 25 households. The validity of questionnaire was confirmed by a panel of experts and its reliability was measured by using a pilot study. Findings revealed that, only 43 percent (n=102 household) revealed an efficient energy use behavior. The efficient energy consumers were significantly different with respect to their education level, age, income, and the other household characteristics. Results from the structural equation modeling which was used to confirm adequacy of the reasoned action model of fuel consumption behavior, showed that 0.24 percent of fuel consumption behavior was determined by attitude, intention and subjective norms towards fuel consumption. The paper presented applied suggestions regarding fuel consumption with special consideration on health and ecosystem and indoor sanitation issues.