نقش فقهاي مالكي و مُوَلدون در شورش رَبَض در اندلس بر اساس نظريه تحول انقلابي چالمرز جانسون

Role of the Mālikī Jurists and Muladis (Muwalladūn) in Rabaḍ Rebellion in Andalusia Based on the Theory of Chalmers Johnson’s Revolutionary Change

حكم بن هشام، امیر اموی اندلس(حك.180-206ق/796-822م) با شورشهای مختلفی مواجه شد كه یكی از آنها شورش رَبَض با مشاركت فقها و مُوَلدون بود. این مقاله با رویكرد تاریخی و دیدگاه جامعه شناسی بر اساس نظریه تحول انقلابی چالمرز جانسون، متغیرها و داده های تاریخی شورش رَبَض را بررسی، عوامل و انگیزه های فعالیت فقها و مُوَلدون را تبیین می كند. با استفاده از شاخص¬های این نظریه،در نظام اجتماعی اندلس دوره امویان كه به عنوان بستر بروز جنبش رَبَض شناخته شد، تقابل ارزش¬ها و ناهماهنگی تغییرات، زمینه¬های جنبش رَبَض را فراهم ساخت. نظام اجتماعی نامتعادل اندلس در عصر امویان، تضعیف قدرت و فقدان اعتبار حكومت حكم به عنوان علل لازم جنبش رَبَض و خلع حكم از حكومت توسط فقها و بیعت با پسرعموی او محمدبن قاسم نیز به عنوان علت كافی (شتابزا) این شورش بود.

Hakam b. Hisham, the Umayyad Emir of Andalusia (Ruled 180-206 AH/796-822 CE) was faced with different rebellions, one of which was the Rabaḍ rebellion with the participation of jurists and Muladis. With a historical approach and sociological viewpoint based on the theory of Chalmers Johnson’s revolutionary change, this article would examines the historical variants and data of the Rabaḍ rebellion and elucidates the factors and motives of the activities of jurists and Muladis. Using the indices of this theory, it was clarified that in the social system of Andalusia, in the Umayyad period, which was known as the ground for the occurrence of the Rabaḍ rebellion, the confrontation of values and the inconsistency of changes paved the way for the Rabaḍ rebellion. The unbalanced social system of Andalusia in the Umayyad period, decline of power and the lack of credibility of Hakam’s rule were known as the essential causes of the Rabaḍ rebellion and the dethroning of Hakam by the jurists and allegiance with his cousin, Muhammad b. Qāsim, were reasons for expediting this rebellion.