مناسب‌سازي شاخص‌هاي انتخاب مكان بهينه ورزشي سالمندان با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي(AHP) و GIS

Adjustment of Optimal Sports Site Selection Criteria for Elderly Using Analytical Hierarchy Process and Geographic Information System

اهداف امروزه دوران سالمندی و مشكلات آن یكی از چالش‌های موجود در كشور است. این مسئله ضرورت برنامه‌ریزی صحیح برای این دوره را یادآور می‌شود. دولت‌ها در مجموعه سیاست‌های رفاهی خود، فرصت برابر را به عنوان حق مردم بیان می‌كنند و به نمایندگی جامعه در پی تحقق این حق برای عموم مردم هستند. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف مناسب‌سازی شاخص‌های انتخاب مكان بهینه ورزشی سالمندان انجام شده است.  مواد و روش ها پژوهش حاضر از نوع توصیفی‌تحلیلی است كه با استفاده از ابزار مصاحبه ساختاریافته با هشت نفر از خبرگان به شیوه AHP به وزن‌دهی معیارهای تحقیق پرداخته است. در نتیجه این كار به سه شاخص مهم‌تر در انتخاب امكان ورزشی دست یافته است. در ادامه استخرهای محدوده شهری كرج (27 مورد) به عنوان مورد مطالعه و مشتریان سالمند آن‌ها به عنوان جامعه تحقیق انتخاب شدند كه از این میان 127 نفر به شیوه نمونه‌گیری طبقه‌ای بررسی شدند.  پس از وزن‌دهی به زیرمعیارهای مربوط به معیارهای تحقیق، به‌منظور تشكیل پایگاه داده فضایی از نرم‌افزارهای Auto Cad، Excel، ArcGIS، Google Earth استفاده شد. یافته ها سه شاخص دسترسی، مجاورت با كاربری‌های دیگر شهری و ایمنی از دیدگاه خبرگان رتبه بهتری در زمینه تأثیرگذاری بر انتخاب اماكن ورزشی كسب كردند. زیرمعیارهای دسترسی به خطوط مترو و بزرگ‌راه‌ها از معیار دسترسی، مجاورت با پارك‌ها و فضاهای سبز و مجاورت با مراكز فرهنگی از شاخص مجاورت و موقعیت مناسب نسبت به مراكز درمانی و مراكز آتش‌نشانی از شاخص ایمنی، اهمیت نسبی بیشتری در مقایسه با زیرمعیارهای دیگر داشته‌اند.  نتیجه گیری در این پژوهش 127 نفر از سالمندان به عنوان گروه مهمی از مشتریان اماكن ورزشی بررسی شدند. از این تعداد 66 درصد مرد و 34 درصد زن بودند. تقریباً نیمی از نمونه آماری (48 درصد) 60 تا 65 سال داشتند و 54 درصد از آنان بیشتر از شش ساعت در هفته را صرف فعالیت ورزشی می‌كردند. مطابق نتایج، شاخص‌های دسترسی، مجاورت با كاربری‌های دیگر شهری و ایمنی مهم شناخته‌شده‌اند. با استفاده از نتایج این‌گونه تحقیقات و از طریق مكان‌یابی صحیح اماكن ورزشی می‌توان از بروز اشتباه در انتخاب محل احداث اماكن ورزشی جلوگیری كرد. 

Objectives Aging and its associated problems are one of the challenges in the country. This necessitates the need for proper planning during this period. In this regard, the present study was conducted with the aim of fitting the indicators for choosing optimal sports location for the elderly. Methods & Materials The present study is a descriptive-analytic research that determined the weights of research criteria using a structured interview with eight experts in Analytical Hierarchy Process. In addition, the pools of Karaj (27 cases) were selected as the study population and the elderly people referred to these pools were selected as the research community. A total of 127 elderly were examined using stratified sampling. After weighing the sub-criteria of each research criterion, AutoCAD, Excel, ArcGIS, and Google Earth software were used to create a spatial database. Results Of the total 127 elder participants, 66% were male, 48% were aged 60-65 years, and 54% spent more than 6 hours a week on sports. According to experts’ opinions, three indicators of accessibility, proximity to other land uses, and safety ranked higher in the field of influencing the selection of sports places. Among the sub-criteria, subway lines and highways for access index; proximity to parks and green spaces and proximity to cultural centers for proximity index; and proper position to health centers and fire centers for safety index had relative importance compared to other sub-criteria.  Conclusion Proximity to other land uses and safety was recognized as important criteria influencing the selection of sports places. By using the results of this research and by correctly locating the sports venues, it is possible to prevent the mistakes in choosing the location of sports facilities.