نقش عقل متعارف در پارادايم اسلامي علوم اجتماعي

عقل متعارف يا فهم عرفي اشاره به معنايي دارد كه مردم در زندگي روزمره از آنها استفاده مي‌كنند. در مكاتب فلسفي برخي از پارادايمهاي علوم اجتماعي، مانند تفسيرگرايي و در علوم اسلامي مانند علم فقه و اصول به‌كار گرفته شده است. اكنون مسيله اين است كه توليد دانش نظاممند از معرفت عاميانه يا عقل متعارف در پارادايم اسلامي علوم اجتماعي چگونه ممكن است؟ براي رسيدن به پاسخ، به بررسي مفاهيم مورد استفاده در علم اصول و فقه مانند عرف، عادت، سيره عقلا، سير? متشرعه پرداختيم و با غالب دانستن اشتراك معنايي اين اصطلاحات بر افتراقشان، آنها را به واژ? عقل متعارف فروكاستيم تا امكان مقايسه فراهم آيد. با بررسي سه نوع جهتگيري تبييني، تفهمي و نقدي، تحقيق به اين نتيجه نايل آمد كه عقل متعارف در پارادايم اسلامي علوم اجتماعي داراي اعتبار درجه دوم است و پس از عقل، نقل و تجربه قرار ميگيرد. در پارادايم اسلامي علوم اجتماعي، فهم عرفي شيوه‌اي جايگزين براي تفسير و فهم معناي روايات و تفسير جهان اجتماعي است. پارادايم اسلامي علوم اجتماعي فهم عرفي را منبعي جايگزين و گاهي شاهدي براي صحت فهم مفسر از روايات تلقي مي‌كند. در پارادايم اسلامي فهم عرفي منبعي براي شناخت پس از منبع نقل، عقل و تجربه است.