ارزيابي تغيير دماي بيشينه و كمينه فصلي ايران

Evaluation of the seasonal maximum and minimum temperature change of Iran

فرایند گرم شدن زمین در خلال قرن اخیر، افزون بر تاثیراتی كه بر میزان هریك از فراسنجهای جوی داشته بر زمان وقوع هر یك از این فراسنجها نیز می تواند موثر و نقش آفرین باشد. روند دما در چند دهه گذشته در حال افزایش بوده و این تغییرات در گستره هایی همانند ایران كه در كمربند خشك و نیمه خشك جهان جای گرفته اند چشمگیرتر است. در این پژوهش با استفاده از آزمون آماری من- كندال كه از مهمترین روشهای پیشنهادی سازمان هواشناسی جهانی برای تحلیل سریهای زمانی است؛ روند دماهای بیشینه و كمینه فصلی ایران تحلیل می شود. بدین منظور، در این پژوهش از پایگاه داده‌های یاخته‌ای در مقیاس جهانی، موجود در تارنمای http://hydro.engr.scu.edu/files/، داده‌های روزانه دمای بیشینه و كمینه با تفكیك مكانی 5/0*5/0 درجه دریافت و با استفاده از نرم‌افزار Grads به فایل (.TXT) قابل استفاده در نرم‌افزار Mat lab تبدیل شد. در ادامه، كد نوشته شده من-كندال، برای محاسبه روند آستانه 95% در Mat lab برای ماتریسی به ابعاد 2058*21550 اجرا شد. برای نمایش گرافیكی نتایج نیز از نرم‌افزار Arc GIS استفاده گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد، دمای بیشینه شمال غرب ایران و جنوب شرق در هر چهار فصل بدون روند است و در فصل زمستان كمترین پهنه را قسمت شمال‌شرقی ایران به خود اختصاص می‌دهد. در فصل پاییز روند افزایشی دمای بیشینه در نواحی شرقی ایران و فارس نمود بیشتری دارد، این در حالی است كه در نواحی مركزی ایران و شمال‌غرب دمای بیشینه پاییز بدون روند است. دمای كمینه در اكثر مناطق ایران روندی افزایشی دارد. در این خصوص، روند افزایشی دمای كمینه در فصل زمستان در نواحی شمال غرب، زاگرس و جنوب شرق ایران كاملا آشكار است.

The global warming process during last century has not only affected on amount of atmospheric parameters but also affected on onset and end of each atmospheric parameters. The air temperature trend has been increasing during recent decades, especially in the regions such as Iran which is located in dry and semi-dry world belt. In this investigation, using Mann – Kendall statistical test, which is one of the proposed methods of World Meteorological Organization (WMO) for time series analysis, the trend of seasonal maximum and minimum temperatures in Iran will be studied. Hence, In this research, the daily data of maximum and minimum temperature with spatial resolution of 0.5 *0.5 degree received from cell database in the world scale, available in data base: http://hydro.engr.scu.edu/files/ , and converted to utilizable file (.TXT) in mat lab software by using Grads software. In continuation, Mann-Kendall script code, executed for a 21550*2058 matrix to calculating the threshold trend of 95% in Mat lab. We use from Arc GIS software for graphical representation of results. The results of this research indicate that the maximum temperature of northwest and southeast of Iran is without trend (trendless) in every four seasons, and in the winter , north-eastern of Iran have the least area . In the autumn, the increasing trend of maximum temperature seem more in the eastern area and Fars, whereas, the maximum temperature of autumn in without trend (trendless) in central and northwest area of Iran. The minimum temperature has increasing trend in the most regions of Iran. In this relation, the increasing trend of minimum temperature in winter is completely obvious in northwest, Zagros and southeast of Iran.