انسان‌شناسيِ معماري: معرفي روشي براي ثبت انديشه‌هاي طراحانه معماران سنتي معاصر ايران

در دهه‌هاي گذشته، برخي پژوهشگران تاريخ معماري، با پيوند دو حوزه «مطالعات تاريخ معماري» و «مطالعات انسان‌شناسانه» به سراغ معماران سنتي معاصر ايران رفته و از آنها، به عنوان مراجع فهم و شناخت معماري سنتي استفاده كرده‌اند. مرور مطالعات پيشين نشان مي‌دهد كه بسياري از اين پژوهش‌ها، ابزار مناسبي جهت مواجهه با منابع شفاهي و ثبت انديشه‌هاي طراحانه معماران سنتي در اختيار نداشته و نتوانسته‌اند اطلاعاتي عميق و دقيقي را به روشي علمي و موثق گردآوري كنند. اين مقاله با تمركز بر اين مشكلِ روش‌شناسانه، با بهره‌گيري از مباني و روش‌هاي وابسته به تحقيق كيفي، به ارايه مدلي براي گردآوري اطلاعات در چنين پژوهش‌هايي مي‌پردازد. بدين منظور، نخست، ويژگي‌هاي چهارچوب چنين تحقيقي در چهار بخش رويكرد و محيط تحقيق تشريح مي­گردد. سپس، روش نمونه‌گيري و گردآوري اطلاعات تحقيق همراه با مباني پشتيبان آنها به صورت تفصيلي ارايه مي‌شود. در نهايت مدلي سه لايه براي گردآوري اطلاعات در بخش جمع‌بندي ارايه مي‌گردد. در اين مدل، اطلاعات به وسيله تركيبي از روش‌ها شامل «مصاحبه نيمه‌ساختار يافته»، «تاريخ شفاهي»، «مشاهده مستقيم»، «مصاحبه عميق نزد بنا» و «يادداشت‌ ميداني» در ساختاري يكپارچه و هدفمند گردآوري مي‌شود.