تأثير قارچ مايكوريزا بر برخي خصوصيات مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي خارمريم (Silybum marianum (L.) Gaertn.) تحت تنش خشكي

Effect of mycorrhizal fungi on some morphological & physiological charactristics of Milk thistle (Silybum marianum (L.) Gaertn.) under drought stress

تنش كمبود آب به‌طور دائم یا موقت، در رشد و توزیع پوشش طبیعی گیاهان بیشتر از سایر عوامل محیطی محدودكننده است. به‌منظور بررسی تأثیر قارچ‌های آربوسكولار مایكوریزا و تنش خشكی بر رشد و عملكرد گیاه خارمریم (Silybum marianum (L.) Gaertn.)، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح كامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زابل در چاه نیمه انجام شد. تنش خشكی در سه سطح (آبیاری براساس 100% ظرفیت مزرعه به‌عنوان شاهد، 60% و 30% ظرفیت مزرعه) و سه گونه قارچ مایكوریزا Glomus mosseae، Glomus versiformis و Glomus intraradices و بدون تلقیح به‌عنوان شاهد بود. نتایج نشان داد كه پس از آغاز تیمارهای خشكی، خصوصیات رویشی مانند تعداد كاپیتول، تعداد دانه در كاپیتول، وزن هزاردانه، تعداد و مساحت سطح برگ، طول ریشه، تعداد شاخه‌های فرعی، ارتفاع بوته، وزن خشك برگ، ساقه و ریشه با افزایش خشكی به‌طور معنی‌داری كاهش یافتند. محتوای نسبی آب برگ در اثر خشكی به شدت تحت تأثیر قرار گرفت و از 77.3 در شاهد به 57.01 در 30% FC كاهش یافت. همچنین با افزایش تنش خشكی میزان فسفر برگ كاهش و مقدار پتاسیم برگ افزایش یافت. در پاسخ به تنش خشكی، فرایندهای تنظیم اسمزی در گیاهان ماریتیغال فعال شد و میزان پرولین در برگ‌ها افزایش (بیشترین مقدار 0.13 میلی‌گرم بر گرم بافت در آبیاری 30% FC) یافت ولی درصد سیلیمارین در آبیاری كامل از 16.35% به 10.24% در آبیاری 30% FC كاهش یافت. تلقیح با قارچ مایكوریزا شاخص‌های رشد رویشی، درصد سیلیمارین (بیشترین میزان در كاربرد G. mosseae و كمترین در شاهد)، محتوای نسبی آب گیاه و محتوای فسفر و پتاسیم برگ گیاه خارمریم را در شرایط تنش خشكی در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده به‌طور معنی‌داری افزایش داد، ولی میزان پرولین برگ كمتر شد. به‌طور كلی، كاربرد قارچ میكوریزا سبب افزایش مقاومت به تنش خشكی در گیاه خارمریم شد.

Drought stress, temporally or permanently, is a more limiting factor in growth and distribution of vegetation cover than other environmental factors. In order to study the effects of vesicular arbuscular mycorrhizal and drought stress on growth and yield of Milk thistle (Silybum marianum (L.) Gaertn.), a pot experiment was performed as factorial based on completely randomized design in three replications in the research greenhouse of Chahnimeh at the University of Zabol. Drought stress consisted of two levels including %60 and %30 of field capacity and full irrigation as control treatment. Three mycorrhizal fungi including Glomus mosseae, Glomus versiformis, and Glomus intraradices were investigated. The results showed that after starting of drought stress, vegetative characteristics such as number of capituls, number of seeds in capitul, 1000 seeds weight, leaf number and area, root length, number of minor branches, plant height, and dry weight of leaf, stem and root, significantly decreased with increasing drought stress. RWC of leaf was intensely affected by drought and decreased from 77.3 in control treatment to 57.01 in 30% of field capacity irrigation treatment. In addition, with increasing drought stress, the amount of phosphorus in leaves decreased and the amount of potassium increased. Osmotic adjustment in Milk thistle was increased in response to drought stress and leaf proline content increased (the highest 0.13 mg/g tissue in 30% of field capacity treatment); however, silimarin content decreased from 16.35 in full irrigation to 10.24 in 30% of field capacity treatment. Inoculation with VAM significantly increased vegetative indices, silimarin content (the highest in G. mosseae application and the lowest in control), plant RWC, and leaf content of P and K under drought stress conditions compared to uninoculated plants; however, the leaf proline content was low. In general, application of mycorrhizae fungi increased drought stress resistance in Milk thistle.