وضعيت كتابخانه‌هاي ديجيتالي ايران بعد از گذشت يك دهه چگونه است؟

What is the Situation of Iranian Digital Libraries after a Decade?

هدف: شناسایی وضعیت كتابخانه‌های دیجیتالی ایران براساس مؤلفه‌های فدراسیون كتابخانه دیجیتالی پس از گذشت یك دهه. روش‌شناسی: پیمایش حاضر با رویكرد توصیفی انجام گرفت. جامعه آماری شامل 15 كتابخانه دیجیتالی منتخب در ایران بود. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه پژوهشگرساخته با ضریب پایایی 9/0 استفاده شد. پرسشنامه در 4 محور اصلی برگرفته از فدراسیون كتابخانه‌های دیجیتالی شامل نیروی انسانی، مجموعه، خدمات، و فناوری بود كه مورد تأیید 7 متخصص حوزه كتابخانه دیجیتالی قرار گرفت. یافته‌ها: مشخص شد كه در زمینه شاخص‌هایی همچون نشر الكترونیك و حق مؤلف مشكلاتی وجود دارد. كارشناسان نرم‌افزار، سخت‌افزار و شبكه، پشتیبانان فنی سایت و متخصص تبدیل منابع با كسب بالاترین رتبه (13/4 از 5 در طیف لیكرت)، پراهمیت‌ترین كاركنان كتابخانه‌های دیجیتالی ایران محسوب می‌شوند. هرچند مواردی مانند خدمات مرجع از راه دور با كسب پایین‌ترین رتبه (3 از 5) و آموزش دوره‌ای كاركنان و استفاده از برنامه‌نویس آشنا به نرم‌افزارهای كد منبع باز با كسب رتبه 27/3 از 5 و استفاده از حقوقدان در زمینه حق مؤلف با رتبه 6/2 از 5 چندان مورد توجه قرار نگرفته بود. نتیجه‌گیری: از دیدگاه مدیران، وضعیت كتابخانه‌های دیجیتالی ایران در محورهای مورد مطالعه مطلوب ارزیابی شده است؛ هرچند در این میان، به‌كارگیری كارشناسان فنی، برگزاری آموزش‌های حین خدمت، و توجه به مجموعه‌سازی دیجیتالی در بهبود وضعیت كتابخانه‌های دیجیتالی ایران بیش از سایر مؤلفه‌ها مؤثر تشخیص داده شد.

Purpose: To identify the current status of Iranian digital libraries after a decade based on the Digital Library Federation (DLF) criteria. Methodology: This research is descriptive. The population consist of 15 selected digital libraries in Iran. Data collected using a self-designed questionnaire with reliability score of 9.0. The questionnaire consisted of four main categories including human resources, collections, services and technology being approved by 7 digital library experts. Results: There are problems regarding electronic publishing and copyright. Software, hardware and network experts, website developers and experts in converting files were the most important staff in digital libraries having the highest score among all (mean rank of 4.13 out of 5). However, other factors such as remote reference service (mean rank of 3), periodical staff training and using of open source software developers (mean rank of 3.27) and acquiring a lawyer for the copyright matter (mean rank of 2.60) were not significant and got the lowest ranks. Conclusion: The current status of Iranian digital libraries were evaluated desirable according to managers’ viewpoints. Hiring technical experts, holding mid-career training and digital collection development were the most influencing factors in improving digital libraries of Iran.