ارزيابي راهبرد توانمندسازي حاشيه‌نشينان در بهسازي شهر زابل

Assessment of Suburbans Rehabilitation Strategy to Improve Zabol City

حاشيه‌نشيني يكي از مسايل و مشكلات مديريت شهري كشور به‌شمار مي‌رود. در جديدترين تجربه نظام برنامه‌ريزي شهري، كشور با برنامه بهسازي و توانمندسازي، در‌پي كاهش و كنترل ابعاد اين مشكل برآمده است، اما هنوز در اين زمينه كاستي‌هايي مانع دستيابي به اهداف توسعه يكپارچه شهري است. شهر زابل در سال‌هاي اخير و به‌خصوص از 1355 به بعد، رشد و گسترش فيزيكي زيادي داشته است كه باعث به‌وجود آمدن محله‌هاي زيادي در حاشيه آن شده است. وضعيت حاشيه‌نشينان شهر زابل كه از‌نظرِ تاسيسات و خدمات زيربنايي شهري مانند آسفالت معابر و كوچه‌ها، فاضلاب شهري، فضاهاي عمومي در وضعيت نامطلوبي قرار دارند؛ اين سوال را به‌وجود مي‌آورد كه مهم‌ترين مشكل حاشيه‌نشينان در بهسازي محله‌هايشان چيست؟ مقاله حاضر به بررسي و ارزيابي توانمندسازي آنها بر‌اساس ويژگي‌هاي اجتماعي- اقتصادي سرپرستان خانوارها، وضعيت كالبدي و فضايي محله‌ها، مسكن و وضعيت مشاركت حاشيه‌نشينان زابل پرداخته است. اطلاعات حاصل از 316 پرسشنامه توزيع‌شده در 14 محله حاشيه‌اي زابل، به‌وسيله نرم‌افزارهاي SPSS و Excel تجزيه‌و‌تحليل شده و امتياز شاخص‌هاي اصلي و فرعي توانمندسازي هر‌يك از محله‌هاي حاشيه‌اي به‌دست آمده است. مجموع نمرات استاندارد هر‌يك از محله‌ها تعيين و بر مبناي روش Z-score، محله‌هاي حاشيه‌اي زابل رتبه‌بندي شده‌اند. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه بيشتر محله‌ها، 10 محله از 14 محله حاشيه‌نشين در سطح خيلي ضعيف تا متوسط از‌نظرِ توانمندسازي قرار دارند كه مهمترين عامل آن مشكلات اقتصادي مانندِ بيكاري 9/26 درصد از سرپرستان خانوار و درآمد حاشيه‌نشينان است كه نتيجه آن، توانايي تنها 85/2 درصد از حاشيه‌نشينان در پرداخت نقدي هزينه بهسازي محله‌هاست. ايجاد اشتغال پايدار و درآمد ثابت مي‌تواند باعث توانمندسازي حاشيه‌نشينان زابل شود.

Suburbanization is considered to be one of the problems and difficulties of country’s urban management. In the most recent experience of urban planning system, the country with the rehabilitation and improvement program has tried to control and decrease the dimensions of this problem , but steel there exists deficiencies which prevent the achievement of the urban Integrated development. Zabol city has great physical growth and expansion in the recent years and specially from 1977 onward which has created a lot of locals in the suburban. the suburbanites condition of zabol city which are in undesirable conditions in many aspects such as installation, urban infrastructural services like asphalt of road and streets, the urban sewage and public spaces; arises this questions that what is the most important problem of suburbanites in rehabilitation of their areas? The present article has studied and evaluated their rehabilitation based on socio-economical characteristics of the heads of households, housing, participation of Zabol suburbanites. The information obtained from 316 distributed questionnaires in 14 suburban areas of zabol has been analysed by Excel and SPSS softwares and the privilege of the main and secondary indices of rehabilitation of each of the suburban areas has been acquired. The total of standard score from each of the areas has been ranked based on Z-score method. The results of research shows that most of the locals, 10 locals out of 14 local suburbans, in terms of rehabilitation are too weak to moderate, that its main cause is the economical problems such as unemployment of 26.9 percent of heads of households and also the income of suburbanites, its result is the capability of only 2.85 percent of suburbanites for cash payment of the improvement costs of the locals. Creating sustainable employment and fixed income can empower the suburbanites of Zabol.