ارايه مدل‌هايي براي تخمين تراكم جوامع فيتوپلانكتوني متاثر از شرايط محيطي با تاكيد بر عوامل اقليمي

Models for estimating phytoplankton population densities under different environmental conditions with emphasis on climatic factors

جوامع فيتوپلانكتوني، به عنوان گروه مهمي از توليدكنندگان اوليه در اكوسيستم‌هاي آبي، تحت تاثير عوامل مختلفي قرار دارند. بي‌ترديد فاكتورهاي محيطي نقش مهمي در فراواني و تراكم اين ميكروارگانيسم‌هاي فتوسنتزكننده اعمال مي‌نمايند. در اين مطالعه، ارتباط ميان فراواني جوامع فيتوپلانكتوني و متغيرهاي هواشناسي، در تعدادي از اكوسيستم‌هاي آبي واقع در باغ گياه‌شناسي ملي ايران (موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور، تهران) مورد ارزيابي قرار گرفت. به اين منظور، نمونه‌هايي از آب سطحي اكوسيستم‌هاي آبي مورد نظر به صورت ماهانه و به مدت يك سال بررسي گرديد. در مجموع، 122 آرايه فيتوپلانكتوني شناسايي شد كه از آن ميان، پنج آرايه براي نخستين بار از ايران گزارش مي‌شوند. به منظور ارزيابي چگونگي تاثيرپذيري جوامع فيتوپلانكتوني از متغيرهاي هواشناسي، شش جنس غالب از اكوسيستم‌هاي مورد نظر به اسامي (Cyanophyta) Chroococcus، Nitzschia (Bacillariophyta)، Glenodinium (Pyrrhophyta)، Scenedesmus، Cosmarium و (Chlorophyta) Tetraedron مورد بررسي قرار گرفتند. از جمله متغيرهاي هواشناسي مورد مطالعه مي‌توان به متغيرهاي دمايي (دماي بيشينه و كمينه، دماي ميانگين، دماي خشك و مرطوب و دماي شبنم)، تعداد ساعات آفتابي و شرايط رطوبتي اشاره نمود. نتايج اين مطالعه نشان داد كه عوامل اقليمي از جمله عوامل مهم تاثيرگذار بر جوامع فيتوپلانكتوني هستند. همچنين، نتايج تحليل وايازشي (آناليز رگرسيون) تراكم جلبكي و متغيرهاي هواشناسي نشان داد كه تراكم فيتوپلانكتوني داراي همبستگي معني‌داري با تعداد ساعات آفتابي و متغيرهاي دماي هوا مي‌باشد. از ديگر نتايج مطالعه حاضر، مي‌توان به اختلاف روابط وايازشي (رگرسيون) و حساسيت‌هاي محيطي نمونه‌هاي مختلف در مقايسه با يكديگر نيز اشاره نمود.

The aim of this study is to determine the effect of environmental conditions with emphasis on the main meteorological factors (air temperature variables, sunshine hour, and humidity), on phytoplankton communities. As important primary producers in aquatic ecosystems, phytoplankton communities could be affected by several factors. Environmental factors play the major role in occurrence and diversity of these photosynthetic microorganisms. In the present study, the relationship between phytoplankton occurrence and meteorological variables was assessed in several artificial ponds and lakes in the National Botanical Garden of Iran. For this purpose, surface water samples of the selected sites were monthly studied over a year. A total of 122 taxa of phytoplanktons were identified in the mentioned sites out of which, five taxa were new records for Iran. Among several taxa, six dominant genera, including Chroococcus (Cyanophyta), Nitzschia (Bacillariophyta), Glenodinium (Pyrrhophyta), Scenedesmus, Cosmarium, and Tetraedron (Chlorophyta), were selected for further investigation. The meteorological factors were considered with emphasis on air temperature variables (maximum and minimum temperatures, average air temperature, wet and dry temperatures, and dew point temperature), sunshine hour, and humidity. Results showed that, climatic conditions can be considered as effective factors on phytoplankton communities. The results of regression analysis between algal density and meteorological variables showed that, phytoplankton’s density has a significant correlation with the sunshine hour and air temperature variables. It seems that, the regression equation and environmental sensitivity vary from one taxon to another.