واكاوي پيامدهاي گسترش آبياري زيرفشار در ايران

Analyzing the Consequences of Development of Pressurized Irrigation Systems in Iran

در پي بروز خشكسالي در اغلب مناطق جهان از جمله ايران و در حكم يك راهكار عملي براي مقابله با خشكسالي، استفاده از سامانه هاي آبياري زيرفشار گسترش يافته است. به دليل سهولت گسترش اين سامانه هاي آبياري، شرايطي پيش مي‌آيد كه بهره برداري از منابع آب هاي زيرزميني سرعت بيشتري بگيرد و زنگ خطري براي پايداري آنها باشد و در عمل، نيل به اهداف اصلي در صرفه جويي واقعي آب در سطح حوضه آبريز و آبخوان ميسر نگردد. نتايج واكاوي ها نشان داد كه به شرط طراحي و اجراي اصولي و دقيق سامانه هاي آبياري زير فشار توام با شناخت كافي از اقليم منطقه مورد نظر، مي توان به راندمان بالا در آبياري دست يافت. بنابراين، با توجه به اقليم گرم و خشك سرزمين ايران اجراي آبياري موضعي در مقايسه با آبياري باراني ارجحيت دارد. همچنين به منظور جلوگيري از اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني ناشي از توسعه سامانه هاي آبياري زير فشار و بروز "اثر جهش" لازم است تمهيداتي اساسي و اصولي انديشيده شود كه از مهمترين آنها مي توان به جلوگيري از افزايش سطح زيركشت، افزايش قيمت آب به حد بازدارندگي، كاهش حجم آب تحويلي به كشاورزان، تغيير الگوي كشت به همراه كم آبياري، اعمال روش‌هاي به‌زراعي و واردات آب مجازي اشاره كرد.

As a solution to cope with the occurring drought in most regions of the world and Iran, the pressurized irrigation systems have been extensively used. Due to feasibility of implementing these irrigation systems, an extensive pressure could be imposed on groundwater resources, which would be a real threat for sustainable groundwater withdrawal, and the goals of real water saving strategies in aquifers of watersheds will not be met. Analysis showed that it is possible to achieve high irrigation efficiency if the pressurized irrigation systems are correctly and technically designed based on the climate of the region and then installed and performed appropriately. It is realized that sprinkle irrigation systems might not be recommended in the warm and dry climate of Iran, and instead the localized irrigation systems are suggested and favorable over them. Nevertheless, it is necessary to adopt several fundamental management strategies to prevent the occurrence of rebound effect. Some of the main strategies that would potentially prevent rebound effect are including but not limited to restricting the expansion of cultivated areas, considerable increase of water price, volumetric delivery of water to farmers, changing cropping pattern that is combined with deficit irrigation strategies, crop improvement, and importing virtual water.