تأثير قارچ قارچريشۀ آربسكولار (Glomus mosseae) برجذب و توزيع برخي عنصرهاي غذايي (فسفر، پتاسيم، كلسيم، منيزيم، سديم، كلر، روي و مس) در دانهال‌هاي پستۀ سرخس، ابارقي و بنه‌باغي در شرايط تنش شوري

Effect of arbuscular mycorrhizal (Glomus mosseae) on the uptake and distribution of elements (P, K, Ca, Mg, Na, Cl, Cu and Zn) in Pistachio seedlings ‘Sarakhs’, ‘Abareghi’ and ‘Bane Baqi’ (P. eurycarpa × P. mutica) in salinity conditions

اين پژوهش براي تعيين اثر همزيستي قارچ ميكوريز آربسكولار (Glomus mosseae) و مقايسۀ سه پايه پسته از نظر جذب و توزيع عنصرهاي غذايي فسفر، پتاسيم، كلسيم، منيزيم، سديم، كلر، روي و مس در تنش شوري انجام شد. بدين منظور آزمايشي گلخانه‌اي در قالب طرح كامل تصادفي به‌صورت فاكتوريل با سه عامل: ميكوريز (ميكوريز و بدون ميكوريز)، شوري آب آبياري (0/5، 5، 10 و 15 ds/m) و پايه (سرخس، ابارقي و بنه باغي) اجرا شد. نتايج نشان داد، سطوح مختلف شوري موجب كاهش همزيستي و جذب عناصر (فسفر، پتاسيم، كلسيم، روي و مس) در پايه ها شد و با افزايش سطح شوري تجمع سديم و كلر در ريشه و شاخساره افزايش يافت. توزيع عنصرها تحت تأثير تيمار ميكوريز قرار گرفت به‌طوري‌كه ميزان عنصرهاي فسفر، پتاسيم، سديم و كلر در ريشه كمتر از شاخساره بود. گياهان داراي ميكوريز در مقايسه با گياهان بدون ميكوريز غلظت بالاتري از فسفر، پتاسيم، كلسيم و روي داشتند همچنين غلظت سديم و كلر در گياهان ميكوريزي كمتر از گياهان بدون ميكوريز بود. در مجموع همزيستي پايه‌هاي پسته با ميكوريز سبب افزايش مقاومت به تنش شوري شد كه دست‌كم مي‌توان بخشي از آن را به افزايش جذب برخي از يون‌هاي كاني كم‌تحرك مانند فسفر و روي و فراهم نمودن تنظيم اسمزي بيشتر نسبت داد. پايۀ بنه‌باغي نسبت به دو پايۀ ديگر محتواي سديم و كلر كمتري در ريشه و شاخساره داشت كه مي‌تواند دليلي براي مقاومت بيشتر اين پايه در مقايسه با دو پايۀ ديگر در برابر شوري آب آبياري باشد.

This study was planed to determine the effect of arbuscular mycorrhiza (G. mosseae) symbiosis and three pistachio rootstocks of ‘Sarakhs’, ‘Abareqi’ and ‘Bane Baqi’ on elements uptake and distribution under salt stress. A greenhouse experiment was conducted as factorial with three factors of mycorrhizae by two levels (with or without mycorrhizae), saltiness of irrigation water by four levels (EC of 0.5, 5 10 and 15 dS.m-1) and rootstock by three levels (Sarakhs, Abareghi and Bane Baqi). Different levels of salt stress caused reduction in mycorrhizal colonization as well as elements uptake in all rootstocks while Na+ and Cl- accumulation in shoot and roots were increased as the effect of salt stress intensity. Elements distribution was affected by arbuscular mycorrhizal fungi as their accumulation (P, K, Na, Cl) were lower in roots than shoot. Mycorrhizal plants had higher concentrations of P, K, Ca and Zn and lower of Na and Cl in comparison to non-mycorrhizal plants. Symbiosis relations of pistachio rootstocks with arbuscular mycorrhizal fungus led to increase salt stress resistance, which can be attributed, at least partially, to improve uptake of some low mobile elements like P and Zn and better osmosis regulation. Bane Baqi had lower content of Na and Cl in shoot and roots in comparison with two other which can be reason for its more resistance to salt stress.