الگوي نهادي آينده‌نگاري راهبردي منطقه‌اي در نظام حكمراني جمهوري اسلامي ايران

امروزه در سطح ملي، آينده‌پژوهي در قالب فعاليت‌هايي نوپا در برخي نهادهاي حاكميتي و دولتي آغاز شده است و برخي سازمان‌ها براي ارتقاي فرايندهاي تصميم‌گيري و سياست‌گذاري خود، آينده‌نگاري راهبردي را مورد توجه قرار داده و فعاليت‌هاي قابل‌توجهي در اين حوزه انجام داده‌اند، ولي آينده‌نگاري راهبردي منطقه‌اي، هنوز جايگاه نظري و عملي خويش را براي پديدآوران آينده مطلوب مناطق در نظام حكمراني جمهوري اسلامي ايران نيافته هست. مقاله حاضر سعي دارد آينده‌نگاري راهبردي منطقه‌اي و ارتباط آن با ديگر مفاهيم و فرايندهاي آينده‌پژوهي را بررسي كند و پس از ارائه تجربه كشوري پيشرو در عرصه‌ آينده‌نگاري راهبردي منطقه‌اي، براي تبيين جايگاه نهادي آينده‌نگاري راهبردي منطقه‌اي در نظام حكمراني جمهوري اسلامي ايران الگويي ارائه كند. با توجه به هدف مقاله، يك روش تحقيق آميخته به كار رفته كه در گام نخست مفاهيم نظري بررسي و تدوين شده است و در گام دوم، تدوين الگو بر مبناي الگو‌سازي ساختاري تفسيري، تبيين و تحليل شده است. جامعه آماري اين تحقيق را خبرگان آشنا با آينده‌پژوهي و توسعه منطقه‌اي تشكيل مي‌دهند كه با روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده‌اند. ابزار جمع‌آوري داده‌ها مصاحبه و پرسشنامه بوده و اطلاعات به‌دست‌آمده از خبرگان با استفاده از فن الگو‌سازي ساختاري تفسيري (ISM) تحليل شده‌اند. آينده‌نگاري منطقه‌اي از طريق نهادهاي فعلي حاكم در نظام حكمراني كشور نيز قابل اجرا است، ولي الگوي پيشنهادي داراي نهادهايي هست كه در حال حاضر تشكيل نشده‌اند. مشاركت نهادهاي مختلف در بهبود كيفيت و جامعيت آينده‌نگاري راهبردي نقش ويژه‌اي دارد، همچنين شبكه‌سازي از ملزومات اساسي موفقيت اين الگو است و برخي نهادهاي همكار اين سيستم به‌مرورزمان شكل مي‌گيرند و به اقتضاي شرايط نيازمند تعامل شبكه‌اي خواهند بود.